បច្ចេកទេសដាំដុះដំណាំម្រះ

បច្ចេកទេសដាំដុះដំណាំម្រះ

         I លក្ខណៈទូទៅ
       ម្រះ គឺជាប្រភេទដំណាំបន្លែយ៉ាងសាមញ្ញដែលប្រជាជន
គ្រប់គ្នាតែងតែបរិភោគជាបន្លែក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ។ដំណាំម្រះ
ប្រជាជននិយមចូលចិត្តដាំគ្រប់រដូវ វាមានភាពងាយស្រួលក្នុងការដាំដុះព្រមទាំងាយ
ស្រួល​ក្នុងការ លក់​​នៅលើទីផ្សារ  ​​វាធន់ទ្រាំ​នឹង​សីតុណ្ហភាព ដែលម្រះ អាចលូតលាស់
បានល្អនូវចន្លោះ ​​២៥-៣០ អង្សាសេ។  ដូច្នេះ ដើម្បីជួយដល់ប្រជាកសិករបង្កើនទិន្ន
ផលបន្លែ និងជួយបង្កើនសេដ្ឋកិច្ច គ្រួសារកសិករនៅតាមជនបទតាមរយៈការផ្តល់នូវ
បទពិសោធន៍ និងបច្ចេកទេស មួយ ចំនួនដូចជា របៀបដាំដុះ ស្រោចស្រព ថែរក្សាដំ
ណាំដោយខ្លួនឯង និងបច្ចេកទេសសាមញ្ញៗនូវចំណេះដឹងទូលំទូលាយខាងផ្នែកក
សិកម្ម។
II បចេ្ចកទេសងាយៗក្នុងការដាំម្រះ
         ១. ការរៀបចំដី

•  ​ភ្ជួរហាលដីអោយស្ងួត ហើយរាស់ប្រមូលយកស្មៅចេញ
•  ភ្ជួររាស់យ៉ាងតិចឲ្យបាន ៣-៤ សារ
•  ទទឹង ១ ,២ម៉ែត្រ បណោ្តយទៅតាមស្ថានភាពដី
•  ចន្លោះជួរ ៨០ សង់ទីម៉ែត្រ ចន្លោះគុម្ព ៥០-៦០ សង់ទីម៉ែត្រ
  ២. ការជ្រើសរើសរដូវដាំដុះ

        ការជ្រើសរើសរដូវដាំដុះ មានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ ក្នុងការដាំដុះដំណាំ
គ្រប់ប្រភេទទាំង អស់មិនថា ដំណាំណានោះទេ។ ដោយសារតែ ការដំាដុះនៅរដូវ
ក្តៅ វាមានបញ្ហាច្រើន ដែលប្រឈមមុខដូចជា កត្តាសត្វល្អិត បាក់តេរី វីរុស និង
ពពួកផ្សិត។ រដូវកាលសមស្រប សម្រាប់ដំណាំគឺ

• រដូវរំហើយចាប់ពីខែ តុលា-វិច្ឆិកា ប្រមូលផលដល់ខែ កុម្ភៈ
• រដូវប្រាំងចាប់ពីខែ ឧសភា-កក្តដា ប្រមូលផល ខែ សីហា
  ៣ . ការជ្រើសរើសពូជ

• ពូជដែលមានប្រភពច្បាស់លាស់ (ពូជនាំចូលពីបទេស ឬ ពូជក្នុងស្រុក)
• ពូជសុទ្ធដែលមានភាគរយដំណុះចាប់ពី ៨៥-៩០ ភាគរយ
• ពូជដែលមានអាយុកាលខ្លី តែទទួលបានទិន្នផលខ្ពស់
• ពូជធន់នឹងជម្ងឺ សត្វល្អិត និងអាកាសធាតុ
  ៤. ការបណ្តុះគ្រាប់

ដាស់ដំណេកៈ

• មុនបណ្តុះត្រូវហាលថ្ងៃ១៥​ នាទី  នៅពេលថ្ងៃត្រជាក់
• ពេលព្រឹកម៉ោង 8 ទៅ ម៉ោង 9 ព្រឹក បើពេលល្ងាច ម៉ោង 4 ល្ងាច
•  គ្រាប់ពូជត្រូវលាងទឹកឲ្យស្អាត
• ចំពោះគ្រាប់ពូជត្រាំទឹកក្តៅតិច ៗ ទៅតាមប្រភេទគ្រាប់ពូជ
•  ផ្អាប់នឹងក្រណាត់ ១ -២ យប់ ដើម្បីឲ្យគ្រាប់ដុះពន្លកបានល្អ
  ចំណាំ: គ្រប់មុខដំណាំទាំងអស់ត្រូវតែដាស់ដំណេក គឺមានន័យថា
  ត្រូវតែត្រាំទឹកក្តៅ តិចៗ ។

ក. ការបណ្តុះក្នុងកន្ទោង

• ធ្វើកន្ទោងស្លឹកចេក ឬ ស្លឹកត្នោត ថង់បា្លស្ទិចក៏បាន
• យកជីកំប៉ុស្ត មួយបង្គីលាយដីបី បង្គី យកដីដែលលាយរួចហើយ ដាក់ក្នុងកន្ទោងសឹ្លកចេក
• បន្ទាប់មកយកគ្រាប់ ចំនួន ២-៣ គ្រាប់ ដាក់ក្នុងកន្ទោង
• យកដីដែលមានជីជាតិមករោយពីលើស្តើងៗ ដាក់ចំបើងគ្របពីលើ
• ស្រោចទឹកឲ្យជោគ រយៈពេល ៣ ថ្ងៃ បន្ទាប់មកស្រោចទឹកបន្ត ១ ថ្ងៃម្តង
• ស្រោចទឹកជីកំប៉ុស្ត ដើម្បីបំប៉នកូនដំណាំឲ្យដុះលូតលាស់ល្អ
• ១០ ថ្ងៃក្រោយ ត្រូវដកកូនដំណាំចេញខ្លះ ទុកតែ ១ ដើម ១ កន្ទោង ដើម្បីឲ្យវាថ្លោសល្អ

ចំណាំ : ប៉េងប៉ោះ ត្រសក់ ត្រប់ ម្ទេស .....
ខដាំផ្ទាល់ដី                                                    ចំពោះរងដាំត្រូវដាក់ជីកំប៉ុស្តលាយដីដំបូកច្របល់អោយសព្វ ទើបយកគ្រាប់
 មកដាំ៖

• ត្រូវដាំអោយចន្លោះជួរនិងចន្លោះគុម្ពសមល្មម
• បន្ទាប់គ្របចំបើងពីលើដែលកាត់ខ្លីៗ ដើម្បីការពារសំណើមដី
• ក្រោយមកស្រោចទឹកអោយជោគ
• ១ សប្តាហ៍ ស្រោចទឹកជីកំប៉ុស្តម្តង
• កំណត់ចំណាំ : ម្រះ ល្ពៅ ឪឡឹក ...

  វិធីសាស្រ្តការពារកូនដំណាំ

• គ្រាប់ពូជដំណាំទាំងអស់ អាចត្រាំទឹកស្លឹកស្តៅ ដែលផ្សំពីរុក្ខជាតិពុល
• ប្រើស្បៃការពារដំណាំនូវពេលវាដុះ ពីសត្វល្អិត
• បាចផេះចង្រ្កានមុនពេលមុនដាំ

  ៥.ងាយៗក្នុងការដាំដុះម្រះ                                      ចន្លោះគុម្ព 50-60cm
ចន្លោះជួរ 80cmចន្លោះរង 50cm

•  លើករង ទទឹង ១,២ ម៉ែត្រ បណ្តោយតាមស្ថានភាពដី
•  មួយរងដាំជាពីរជួរ
•  លើករងបណ្តោយថ្ងៃទើបល្អ
•  កាប់រណ្តៅ ដាក់ជីកំប៉ុស្ត ០,៥-១ គីឡូក្រាម ក្នុងមួយរណ្តៅ
•  ចន្លោះគុម្ពៈ ៥០-៦០ សង់ទីម៉ែត្រ
• ចន្លោះជួរ ៨០ ម៉ែត្រ
• ចន្លោះរងមួយ ទៅរងមួយទៀត គឺ ៥០ សង់ទីម៉ែត្រ

              III វិធីសាស្រ្តងាយៗ ក្នុងការថែទាំដំណាំ
      ក. ការគ្របកូនម្រះ                                        ជាទូទៅការគ្របកូនម្រះជាចាំបាច់គ្រប បន្ទាប់ពីដាំ យើងគ្របកូនដំណាំការពារ កំដៅ។គេអាចប្រើស្លឹកឈើស្ងួតចំបើងក្រណាត់ប្លាស្ទិចជាការចំាបាច់។              
       ខ.ការជំរះស្មៅ ពូនគល់

• ជំរះស្មៅ កុំអោយស្មៅដណ្តើមជីជាតិជាមួយដំណាំ
• បំបាត់ជម្រករបស់សត្វល្អិតផងដែរ
• ជ្រុំដីអោយដីធូរ ជា្របទឹកបានល្អ ក្រោយដាំ ៧ - ១០ ថ្ងៃ
• ផ្អាក់ស្រោចទឹក ១ ថ្ងៃ
• ប្រើចបចក់ ដើម្បីជំរះស្មៅ
• ធ្វើលើកទី២ នៅពេលត្រប់ជិតចេញផ្ក
   គ.ការស្រោចស្រព
        ម្រះជាប្រភេទដំណាំមួយដែលត្រូវការទឹកជាប្រចាំ ហើយស្រោចទឹក
  មួយថ្ងៃ ពីរដងក្នុងមួយថ្ងៃ។ ប៉ុន្តែនៅពេលម្រះចាប់ផ្តើមចេញផ្កា រហូតដល់ប្រមូលផល វាត្រូវ ការទឹក និងជីជាតិច្រើនជាងពេលដាំ។
   ​ឃ ការរៀបចំទ្រើង ឬធ្នើរ

      ជាទូទៅការដាំម្រះលើករងងាយស្រួលក្នុងការថែទាំស្រោចទឹកបោចស្មៅ
និងដាក់ជី៖

• ងាយស្រួលក្នុងការថែទាំ
  • ក្រោយពេលម្រះផ្លែ១សប្តាហ៍យកក្រដាស់ មកចងរុំផ្លែកុំឲ្យសត្វ
    មកទិចផ្លែ។
  • ងាយស្រួលក្នុងការប្រមូលផល
    IV ការធ្វើជីកំប៉ុស្ត ថ្នាំប៉ូវ និងថ្នាំពុលធម្មជាតិ​

១.​ ជីកំប៉ុស្តគោ
       សម្ភារ
កាំបិត ពូថៅ ស្លឹក បង្គោលឈើ ដែកគោល លួសចប                            វត្ថុធាតុដើម                                    
រុក្ខជាតិបៃតងស្រស់ៗ រួមមានៈ ស្លឹកទន្រ្ទាំនខែត្រ សណ្តែកខ្មោច សណ្តែក  បាយ ស្លឹកអង្កាញ.....ជាដើម។
     - លាមកសត្វគ្រប់ប្រភេទរួមមានៈ លាមកគោ ក្របី ជ្រូក មាន់ ទា
     - កាកសំណល់ផ្ទះបាយមានដូចជា ផេះចង្រា្កន បន្លែ ទឹកបាយ និង កំទេចកំទីផ្ទះបាយផ្សេងៗ របៀបធ្វើ     ទំហំរោងធ្វើតាមលទ្ធភាព ដែលអាចរកវត្ថុធាតុដើមបានយកវត្ថុធាតុទាំង អស់កាប់អោយតូចល្អិតបន្ទាប់មកទៀត ត្រូវដាក់វត្ថុស្ងួតមុនដូចជា ចំបើង ស្លឹក ឈើស្ងួតបន្ទាប់មកដាក់លាមកសត្វក្រាលពីលើ ហើយស្រោចទឹកដាក់រុក្ខជាតិ ស្រស់ក្រាលម្តង​​ទៀត បន្ទាប់មកដាក់កាកសំណល់ផ្ទះបាយចុងក្រោយដាក់លាមក សត្វម្តងទៀត ក្រោយៗ ទៀតធ្វើដូចគ្នាបាន។ឧស្សាហ៍ស្រោចទឹកមួយសប្តាហ៍ម្តង
ចំពោះរដូវវស្សា តែចំពោះរដូវ ប្រាំងត្រូវស្រោចទឹក ២ ទៅ ៣ ម្តងក្នុងមួយសប្តាហ៍ ប្រសិនបើ ទឹកមិនបានគ្រប់គ្រាន់ទេវាមិនងាយរលួយទេ។     ត្រូវកាយច្របល់មួយសប្តាហ៍ម្តង ដោយទុករយៈពេល ៣ ទៅ ៦ ខែទើប ប្រើប្រាស់បាន។
របៀបប្រើប្រាស់                                                    ការប្រើប្រាស់ជីកំប៉ុស្ត អាចដាក់ទា្រប់បាត មុនពេលដាំដំណាំ ១៨ តោនក្នុង មួយហិចតា។     ដាក់បំប៉នក៏បាន នៅពេលដំណាំលូតលាស់
២. ជីកំប៉ុស្តទឹក
      សម្ភារ
           ពាងទឹក គំរបពាង ឈើប្រដាប់កូរ  
      វត្ថុធាតុដើម
    លាមកសត្វ                 : ៥ គីឡូក្រាម
 ទឹកនោមមនុស្សសត្វ   : ៣​លីត្រ
     ទឹក                           :​ ២០ លីត្រ
   រុក្ខជាតិស្រស់បៃតង    : ១០ គីឡូក្រាម
       របៀបធ្វើ

•  កាប់ចិញ្រ្ចំរុក្ខជាតិអោយម៉ដ្ឋ ដាក់ក្នុងពាងទឹក
•  ដាក់លាមកសត្វពីរខាងលើ ហើយចាក់ទឹកធម្មតាចូល គ្របអោយជិត
•  ដាក់ក្រោមម្លប់ឈើជាការស្រាច
•  ៧ ថ្ងៃកូរម្តង ដើម្បីអោយខ្យល់ចេញចូលឆាប់កាច់។
• រក្សាទុករយៈពេល ១៥ ថ្ងៃក្បាលត្រីរលួយអស់នៅសល់តែទឹកពណ៌
  ប្រផេះ មានក្លិនខ្មោះៗ សញ្ញានេះ បង្ហាញថា ទឹកជីអាចប្រើប្រាស់បាន។
  ការប្រើប្រាស់

•  ទឹកជី ២​ កំប៉ុងទឹកដោះគោលាយទឹកធម្មតា ១៥ លីត្រ
•  ប្រសិទិ្ធភាព លើបន្លែដូចជា​ ត្រប់ ត្រសក់ ប៉េងប៉ោះ ត្រកួន ស្ពៃ ...
     ៣. ថ្នាំប៉ូវពីរុក្ខជាតិ

ចេកទុំ           :២ គីឡូកា្រម
ល្ហុងទុំ           :២ គីឡូកា្រម
ល្ពៅទុំ       :២ គីឡូកា្រម
ខ្នុរទុំ              :២ គីឡូកា្រម
ស្ករ               :១ គីឡូកា្រម
របៀបធ្វើ
    ចិញ្ច្រំឬ ចិតផ្លែឈើច្របាច់អោយម៉ត់
  ដាក់ក្នុងពាង ដាក់ស្ករ ចាក់ទឹកត្រាំ បិទគំរបទុកក្រោមម្លប់
    ផ្អាប់ទុករយៈពេល៧ថ្ងៃ កូរវាម្តង
                 V ការប្រើប្រាស់ជី                                      
ដំណាំម្រះត្រូវការជីច្រើនដំណាក់កាលៈ

• ការប្រើប្រាស់ជីទាំងពីរប្រភេទ

•      មុនពេលដាំ​​​​ ដាក់ទ្រាប់បាត ប្រើជីកំប៉ុស្តគោក ១០-១៥ តោន ប៉ុន្តែបើមួយម៉ែត្រការ៉េ ប្រើ ២ គីឡូក្រាម
•  ក្រោយដាំរយៈពេល ៧ ថ្ងៃ ប្រើជីកំប៉ុស្តទឹកលាយល្បាយទឹកស្មើគ្នា
•  ៣ សប្តាហ៍ក្រោយដាំបំប៉នជីកំប៉ុស្តគោក ១០ តោន ដាក់តាមចន្លោះគុម្ពលុបដីអោយជិត ហើយស្រោច ទឹកអោយជោគ
• ចុងក្រោយប្រើកំប៉ុស្តទឹក ៧ ថ្ងៃម្តង ដើម្បីជួយអោយម្រះចេញផ្កា បានច្រើន

                 VI ការគ្រប់គ្រង និងកំចាត់សត្វល្អិត                       សត្វល្អិតលើដំណាំម្រះ

• ដង្កូវចោះផ្លែ : វាតែងតែស៊ីចោះចូលទៅក្នុងផ្លែធ្វើអោយផ្លែម្រះស្អុយរលួយ។

      យើងអាចធ្វើស្រោមវា ដើម្បីការពារផ្លែម្រះពីសត្វល្អិតបាន​

•  ស្រោមម្រះ​ យើងអាចធ្វើពីរក្រដាស់​ស រឺ ក្រដាស​កាសែត​
•  យើងអាចធ្វើស្រោមពីរស្លឹកដូង រឺ ស្លឹកតោ្នតក៏បាន

        វិធានការការពារមាន៤ យ៉ាងក្នុងការកំចាត់សត្វល្អិត
        ១. វិធីសាស្រ្តដំាដុះ

•  ប្រើប្រាស់ពូជធន់ គ្មានជម្ងឺ
•  ផ្លាស់ប្តូរមុខដំណាំ និងដាំដំណាំបណ្តេញសត្វល្អិតដូចជា ស្លឹកគ្រៃ ជីនាងវង
•  ដាំដុះអោយទាន់ពេលវេលា សមស្របតាមរដូវកាល
•  ដាំចំរុះនៃរុក្ខជាតិដែលមានក្លិនឆួលខ្លាំង
  ២. វិធីសាស្រ្តកំចាត់ដោយដៃ

វិធីសាមញ្ញៗ ក្នុងការកំចាត់សត្វល្អិតនានា គឺ អនុវត្តន៍ដោយដៃប្រើសំណាញ់ អង្គប់ និងអន្ទាក់ភ្លើង។ សត្វល្អិតខ្លះៗ អាចបេះវាចេញដោយដៃ ហើយសំលាប់វាចោល
បាន។
          ៣.វិធីជីវសាស្រ្ត                                  ជាការកំចាត់សត្វល្អិត និងជម្ងឺតាមរយៈការប្រើប្រាស់ ប្រេដាទ័រ ប៉ារ៉ាស៊ីត ឬ ពួក ផ្សិតបង្ករោគ។ ពួកមានប្រយោជន៍មួយចំនួនដូចជា ពីងពាង ខ្មូតដី កន្ទុំរុយ ឪម៉ាល់ ជាដើម។
          ៤ វិធីសាស្រ្តកំចាត់សត្វល្អិតដោយ ថ្នាំពុលគីមី និងធម្មជាតិ          
          ក ថ្នាំពុលគីមី                                           ការកំចាត់សត្វល្អិតដោយប្រើថ្នាំពុលគីមីមិនគួរប្រើប្រាស់វាទេ ព្រោះវាធើ្វ អោយងាប់នូវសត្វមានប្រយោជន៍ និងប៉ះពាល់ដល់សុខភាពទាំងអ្នកប្រើប្រាស់  និងអ្នក ហូប ជាពិសេសនោះ ខូចបរិស្ថានមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន។ ប៉ុន្តែយើងអាចប្រើថ្នាំពុលធម្មជាតិបាន។                                  
          ខ. ថ្នាំពុលធម្មជាតិ        វត្ថុធាតុផ្សំ

• សំបកស្តៅ            :៣ គីឡូក្រាម
• រំដេង                  :០,៥ គីឡូក្រាម
• ស្លឹកផ្លែស្លែង          :៣ គីឡូក្រាម
• ថ្នាំជក់                  :០,៥ គីឡូក្រាម
• ម្ទេស                   :៣ គីឡូក្រាម
• ក្រូចឆ្មា                 :៥០ក្រាម
• ទឹកនោមមនុស្ស និងសត្វ :៤​លីត្រ

របៀបធ្វើហាន់វត្ថុធាតុផ្សំអោយល្អិត ដាក់ក្នុងពាងដែលមានចំណុះ ៣០០លីត្រ និងទឹក
នោម ៤លីត្រ ដាក់ផ្អាប់ជាមួយគ្នាក្នុងពាងនេះ រយៈពេល ២០ ៣០ថ្ងៃ អាចប្រើ
ប្រាស់ បាន។របៀបប្រើប្រាស់ទឹកថ្នាំ ១ លីត្រលាយទឹក ១៨ លីត្របាញ់លើ
រុក្ខជាតិរងការបំផ្លាញនោះ។        
                VII ការប្រមូលផល ការប្រមូលផល

• ការប្រមូលផលម្រះមានរយៈពេលខុសគ្នាទៅតាមប្រភេទ និងពូជរបស់វា។
• ម្រះ អាយុអាចប្រមូលផល ៥០ ថ្ងៃ អាស្រ័យទៅលើការថែ ទាំ ជាពិសេសការកាត់ស្លឹកចាស់ចោលដាក់ជីបន្ថែម និងស្រោចទឹក។
• ដោយប្រើកន្រ្តៃកាត់ ទើបមិនប៉ះពាល់ផ្លែ

របៀបទុកពូជម្រះ

• ពេលម្រះផ្លែតូចៗត្រូវរកក្តិបម្រះណាដែលមានផ្លែថ្លោសល្អ ៗ ពេលម្រះពេញក្តិបក ប៉ុនម្រាមដៃច្រកក្នុងឡុកក្រដាស។
• ការច្រកថង់ប្លាស្ទិចនាំឲ្យជប់ញើសធ្វើឲ្យផ្លែម្រះប្រេះក្រឡារលួយ។
• លុះដល់ផ្លែម្រះទុំល្មម គ្រាប់សំបុរផ្កាឈូក ទើបបេះទុកសម្រាប់ធ្វើពូជ។
• សូមកុំទុកឲ្យម្រះទុំពេក ព្រោះពេលដាំ សារក្រោយធ្វើឲ្យពូជក្លាយ ដោយចង្អូរក្រ ឡាម្រះទៅជាញឹកពូជមានក្រឡាញឹក ជាពូជ មិនល្អ ។
• ដើម្បីសំគាល់ថាផ្លែម្រះមានគា្រប់ពណ៌ផ្កាឈូក ច្របាច់ ផ្លែមើលបើលឺសូរ ប្រោះ គឺផ្លែម្រះនោះល្មមបេះធ្វើពូជតែបើ ជ្រលច្របាច់ទៅលឺ ព្រួក ។
• ផ្លែម្រះដែលបេះបានមកពុះយកគ្រាប់លាងទឹក សំដិលទុកក្នុងម្លប់ ២ ទៅ ៣ ថ្ងៃ(កុំហាលថ្ងៃក្តៅ ធ្វើអោយគ្រាប់ ស្វិតដាំលែងដុះ) រួចដេរ ថង់ក្រណាត់ច្រក សំដិលទុក ចំពោះគ្រាប់ម្រះដែលបេះភ្លាមយក មកដាំភ្លាម ក៏បានផលល្អដូច គ្រាប់ទុកបានយូរ តែកុំឲ្យហួសពី ១ ឆ្នាំ ។

បច្ចេកទេសដាំដុះដំណាំម្ទេស

  បច្ចេកទេសដាំដុះដំណាំម្ទេស

លក្ខណៈទូទៅ  
ម្ទេស គឺជាប្រភេទដំណាំមានក្លិនឈួល ឬ ហើរហើយម្ទេសខ្លះផ្លែ រាងមូលស្រួច កន្ទុយប្រវែងផ្លែខ្លី មេ្ទសផ្លែចង្កោម និងម្ទេសខ្លះ
ផ្លែមូលសំម៉ែតផ្លែខ្លះតូចៗក្នងប្រទេស កម្ពជា ដែលគេនិយមចូលចិត្តដាំគ្រប់រដូវ ដោយសារតែម្ទេស វាមានភាព ងាយស្រួល ក្នុងការដាំដុះព្រមទាំងាយស្រួល​ក្នុង
ការលក់​​នៅលើទីផ្សារ ។ ​​ដំណាំម្ទេសងាយស្រួលថែ ទាំហើយវាធន់ទ្រាំ​នឹង សីតុណ្ហ
ភាព ។ ចំពោះសីតុណ្ហភាពដែលម្ទេសអាចលូតលាស់ បានល្អ នូវចន្លោះ ​​២៥-៣០
អង្សាសេ ។ ប៉ុន្តែម្ទេសជាប្រភេទ រុក្ខជាតិមិនត្រូវ ការសំនើម ខ្ពស់ពេកទេ។ ម្ទេសមានអត្ថប្រយោជន៍ច្រើនយ៉ាងណាស់សម្រាប់ជីវភាពប្រចាំថ្ងៃដូចជាយកទៅកែច្នៃ ធ្វើជាម្ទេសក្រៀម ម្ទេសឆ្អើរ ជ្រក់ម្ទេស និងបរិភោគស្រស់។ដូច្នេះដើម្បីជួយដល់ប្រជា
កសិករបង្កើនទិន្នផលបន្លែ និងជួយបង្កើនសេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារកសិករតាមជនបទតាមរយៈ
ការផ្តល់នូវបទពិសោធន៍ និងបច្ចេកទេស មួយចំនួន ដូចជា របៀបដាំដុះ ស្រោចស្រព ថែរក្សាដំណាំ ដោយខ្លួនឯង និងបច្ចេកទេសសាមញ្ញៗនូវចំណេះដឹងទូលំទូលាយខាង ផ្នែកកសិកម្ម។
 បចេ្ចកទេសងាយៗក្នុងការដាំម្ទេស
១. ការរៀបចំដី

•  ​ភ្ជួរហាលដីឲ្យស្ងួត ហើយរាស់ប្រមូលយកស្មៅចេញ
•  ភ្ជួររាស់យ៉ាងតិចឲ្យបាន ៣-៤ សារ
•  ទទឹង ១,២ ម៉ែត្រ បណោ្តយទៅតាមស្ថានភាពដី
•  ចន្លោះជួរ ៨០ សង់ទីម៉ែត្រ ចន្លោះគុម្ព ៦០ សង់ទីម៉ែត្រ
  គុណសម្បត្តិនៃការរៀបចំដី
•  បំផ្លាញជម្រកសត្វល្អិត និងសំលាប់សត្វល្អិត
•  ដើម្បីឲ្យដីធូរមានខ្យល់ចេញចូល
•  បន្ទាប់មកភ្ជួររាស់សារជាថ្មី ដើម្បីបំបែកដីម៉ដ្ឋ
•  ងាយស្រួលក្នុងការលើករង
•  កាត់បន្ថយការកើតជម្ងឺ បាក់តេរី វីរុស ផ្សិត
  គុណវិបតិ្តមិនបានរៀបចំដី
•  បង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដល់ ពពួកសត្វល្អិតបង្កកំណើត
•  ងាយកើតជម្ងឺ បាក់តេរី វីរុស ផ្សិតផងដែរ
•  ដីមិនមានខ្យល់ចេញចូល ស្មៅច្រើន

២. ការជ្រើសរើសរដូវដាំដុះ     ការជ្រើសរើសរដូវដាំដុះ មានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ ក្នុងការដាំដុះដំណាំគ្រប់ ប្រភេទទាំង អស់មិនថា ដំណាំណានោះទេ។ ដោយសារតែ ការដំាដុះនៅរដូវក្តៅ វាមានបញ្ហាច្រើន ដែលប្រឈមមុខដូចជា កត្តាសត្វល្អិត បាក់តេរី វីរុស
និងពពួកផ្សិត។ រដូវកាលសមស្រប សម្រាប់ដំណាំគឺ

• រដូវរំហើយចាប់ពីខែ តុលា-វិច្ឆិកា ប្រមូលផលដល់ខែ កុម្ភៈ
• រដូវប្រាំងចាប់ពីខែ ឧសភា-កក្តដា ប្រមូលផល ខែ សីហា

៣ . ការជ្រើសរើសពូជ

• ពូជដែលមានប្រភពច្បាស់លាស់ (ពូជនាំចូលពីបទេស ឬ ពូជក្នុងស្រុក)
• ពូជសុទ្ធមានភាគរយដំណុះពី ៨៥-៩០ ភាគរយ
• ពូជដែលមានអាយុកាលខ្លី តែទទួលបានទិន្នផលខ្ពស់
• ពូជធន់នឹងជម្ងឺ សត្វល្អិត និងអាកាសធាតុ
  

៤. ការបណ្តុះគ្រាប់
ដាស់ដំណេកៈ

• មុនបណ្តុះត្រូវហាលនៅពេលថ្ងៃល្ងាច ១៥​ នាទី
• គ្រាប់ពូជត្រូវលាងទឹកឲ្យស្អាត
• ត្រាំទឹក ១៥ នាទីសិន តាមប្រភេទគ្រាប់ពូជសំបកស្តើង ឬ​ក្រាស់
• គ្រាប់ពូជសំបកក្រាសត្រាំទឹក ១-២ យប់
• ទើបផ្អាប់នឹងក្រណាត់ ១ -២យប់ ដើម្បីឲ្យគ្រាប់ដុះពន្លកបានល្អ

        ការបណ្តុះក្នុងកន្ទោង

• យកជីកំប៉ុស្ត មួយបង្គីលាយដីបី បង្គី
• ធ្វើកន្ទោងស្លឹកចេក ឬ ស្លឹកត្នោត
• យកដីដែលលាយរួចហើយ ដាក់ក្នុងកន្ទោងសឹ្លកចេក
• បន្ទាប់មកយកគ្រាប់ ចំនួន ១ គ្រាប់ ដាក់ក្នុងកន្ទោង
• យកដីដែលមានជីជាតិមករោយពីលើស្តើងៗ ដាក់ចំបើងគ្របពីលើ
• ស្រោចទឹកឲ្យជោគ រយៈពេល ៣ ថ្ងៃ បន្ទាប់មកស្រោចទឹកបន្ត ១ ថ្ងៃម្តង
• ស្រោចទឹកជីកំប៉ុស្ត ១ សប្តាហ៍ម្តង ដើម្បីបំប៉នកូនដំណាំឲ្យដុះលូតលាស់ល្អ
• ១០ ថ្ងៃក្រោយ ត្រូវដកកូនដំណាំចេញខ្លះ ទុកតែ ១ ដើម ១ កន្ទោង ដើម្បីឲ្យវាថ្លោសល្អ
  បណ្តុះផ្ទាល់ដី

      ចំពោះថ្នាល់បណ្តុះ ត្រូវដាក់ជីកំប៉ុស្តលាយដីដំបូកច្របល់អោយសព្វ ទើបយកគ្រាប់ មកបណ្តុះ។

• ត្រូវបណ្តុះអោយរង្វើលល្មម
• បន្ទាប់មករោយដីគ្របពីលើ និងចំបើង ដែលកាត់ខ្លីៗ ដើម្បីការពារសំណើមដី
• ក្រោយមកស្រោចទឹកអោយជោគ
• ១ សប្តាហ៍ ស្រោចទឹកជីកំប៉ុស្តម្តង

 វិធីសាស្រ្តការពារកូនដំណាំ 

•  គ្រាប់ពូជដំណាំទាំងអស់ អាចត្រាំទឹកស្លឹកស្តៅ ដែលផ្សំពីរុក្ខជាតិពុល
•  ប្រើស្បៃការពារកូនដំណាំនូវពេលវាដុះ ពីសត្វល្អិត
•  បាចផេះចង្កា្រនមុនពេលសាប ឬ បណ្តុះ

៥. ងាយៗក្នុងការដាំដុះម្ទេស

• លើករង ទទឹង ១ ម៉ែត្រ បណ្តោយតាមស្ថានភាពដី
• លើករងជាពីរជួរក្នុងមួយរង
• លើករងបណ្តោយថ្ងៃទើបល្អ
• កាប់រណ្តៅ ដាក់ជីកំប៉ុស្ត ០,៥-១ គីឡូក្រាម ក្នុងមួយរណ្តៅ
• ចន្លោះគុម្ពៈ ៥០ សង់ទីម៉ែត្រ
• ចន្លោះជួរ ៦០ សង់ទីម៉ែត្រ
• ចន្លោះរងមួយ ទៅរងមួយទៀត គឺ ៤០ សង់ទីម៉ែត្រ

 វិធីសាស្រ្តងាយៗ ក្នុងការថែទាំដំណាំ  
  ១.ការជំរះស្មៅ ពូនគល់

• ជំរះស្មៅ កុំអោយស្មៅដណ្តើមជីជាតិជាមួយដំណាំ
• បំបាត់ជម្រករបស់សត្វល្អិតផងដែរ
• ជ្រុំដីអោយដីធូរ ជា្របទឹកបានល្អ ក្រោយដាំ ៧ - ១០ ថ្ងៃ
• ផ្អាក់ស្រោចទឹក ១ ថ្ងៃ
• ប្រើចបចក់ ដើម្បីជំរះស្មៅ
• ធ្វើលើកទី២ នៅពេលម្ទេសជិតចេញផ្កា

  ២.ការស្រោចស្រព

• ម្ទេស ជាប្រភេទដំណាំមួយដែលត្រូវការទឹកខុសពីដំណាំដទៃទៀត
• ម្ទេស ត្រូវការទឹកសើម នៅពេលដាំ
• បន្ទាប់ពីដាំបាន១សប្តាហ៍ ម្ទេសត្រូវការទឹកធម្មតារហូតដល់ម្ទេសចេញផ្កា
• នៅពេលក្តឹប ត្រូវបង្កើនការស្រោចទឹកឡើងវិញ 

  ៣.​ ការដោតចំណារ និង ការកាត់មែក
    ចំណារត្រូវដោតអោយឈរត្រង់ ការពារដួលរលំ ដើម្បីកុំអោយមែកស្លឹក និងផ្លែធា្លក់ប៉ះដី ធ្វើអោយរលួយដោយសារផ្សិត បាក់តេរី និងមេរោគ ដែលឆ្លងពីដី។ ជាពិសេសធ្វើអោយផ្លែម្ទេសធំៗ ល្អ និងមិនស្អុយ។     ចងខ្សែនៅចុងចំណារទាំងអស់តាមបណ្តោយជួររង ដើម្បីទប់ចំណារទាំង អស់កុំអោយដួលនៅពេលមានខ្យល់។    
    ត្រូវកាត់មែក និងស្លឹកម្ទេសចោលខ្លះ។     រូចចងដើម និងមែក ស្លឹកម្ទេសភា្ជប់ទៅនិងចំណារ។  
    ត្រូវធ្វើការចងរបៀបនេះទៅតាមការលូតលាស់របស់ម្ទេស។ 
ការធ្វើជីកំប៉ុស្ត ថ្នាំប៉ូវ និងថ្នាំពុលធម្មជាតិ​
 ១.​ ជីកំប៉ុស្តគោក
  សម្ភារ      កាំបិត ពូថៅ ស្លឹក បង្គោលឈើ ដែកគោល លួសចប
  វត្ថុធាតុដើម     រុក្ខជាតិបៃតងស្រស់ៗ រួមមានៈ ស្លឹកទន្រ្ទាំនខែត្រ សណ្តែកខ្មោច សណ្តែក បាយ ស្លឹកអង្កាញ.....ជាដើម។     លាមកសត្វគ្រប់ប្រភេទរួមមានៈ លាមកគោ ក្របី ជ្រូក មាន់ ទា កាកសំណល់ផ្ទះបាយមានដូចជា បន្លែ ទឹកបាយ និងកំទេចកំទី ផ្ទះបាយផ្សេងៗ
របៀបធ្វើ

• ទំហំរោងធ្វើតាមលទ្ធភាព ដែលអាចរកវត្ថុធាតុដើមបាន
• យកវត្ថុធាតុទាំងអស់កាប់អោយតូចល្អិត
• បន្ទាប់មកទៀត ត្រូវដាក់វត្ថុស្ងួតមុនដូចជា ចំបើង ស្លឹកឈើស្ងួត
• បន្ទាប់មកដាក់លាមកសត្វក្រាលពីរលើ ហើយស្រោចទឹក
• ដាក់រុក្ខជាតិស្រស់ក្រាលម្តង
• បន្ទាប់មកដាក់កាកសំណល់ផ្ទះបាយ
• ចុងក្រោយដាក់លាមកសត្វម្តងទៀត (ក្រោយៗ ទៀតអសចធ្វើដូច គ្នាបាន)។
• ឧស្សាហ៍ស្រោចទឹក មួយសប្តាហ៍ម្តង ចំពោះរដូវវស្សា តែចំពោះរដូវ ប្រាំងត្រូវស្រោចទឹក ២ ទៅ ៣ ម្តងក្នុងមួយសប្តាហ៍ ប្រសិនបើ ទឹកមិនបានគ្រប់គ្រាន់ទេ វាមិនងាយរលួយទេ។
• ត្រូវកាយច្របល់មួយសប្តាហ៍ម្តង ដោយទុករយៈពេល ៣ ទៅ ៦ ខែទើប ប្រើប្រាស់បាន។                                                  

របៀបប្រើប្រាស់

• កំប៉ុស្ត អាចដាក់ទា្រប់បាត មុនពេលដាំដំណាំ ១៨ តោនក្នុងមួយហិចតា។
ការប្រើប្រាស់ជី
• ដាក់បំប៉នក៏បាន នៅពេលដំណាំលូតលាស់  
  

 ២.​ ជីកំប៉ុស្តទឹក
  សម្ភារ     ពាងទឹក គំរបពាង ឈើប្រដាប់កូរ        
  វត្ថុធាតុដើម    
គល់ស្លឹកគ្រៃ          : ១ គីឡូក្រាម    
លាមកសត្វ      : ៣ គីឡូក្រាម    
ថ្នាំជក់               : ២ ខាំ    
ទឹកនោមមនុស្ស ឬសត្វ :​ ៥ លីត្រ    
រុក្ខជាតិបៃតង       : ៣ គីឡូក្រាម    
ស្លឹកស្តៅ            : ៣ គីឡូក្រាម    
វល្លិ៍បណ្តូលពេជ្រ : 0,៥ គីឡូក្រាម    
ទឹក             : ១០ លីត្រ  
  របៀបធ្វើ

•  កាប់ចិញ្រ្ចាំស្លឹករុក្ខជាតិអោយល្អិតៗរួចចាក់ចូលពាងបន្ទាប់មកចាក់ទឹកនោម និងទឹកចូលក្នុងពាងគ្របគំរបអោយជិត ដាក់ពាងនៅក្រោមកំដៅ ថ្ងៃ ដើម្បីអោយវាឆាប់កាច់ ហើយកូរ ១ ថ្ងៃម្តង។
•  ក្រោយពីត្រាំទុកអស់រយៈពេលកន្លះខែមក បើសង្កេតឃើញ ទឹកឡើង ពណ៌ក្រម៉ៅ ហើយមានក្លិនស្អុយ បញ្ជាក់ថាវាកាត់បានល្អ យើងអាច យកទៅប្រើប្រាស់ស្រោចលើដំណាំបាន។                           

ការប្រើប្រាស់

• ទឹកជី ១​ កំប៉ុងទឹកដោះគោលាយទឹកធម្មតា ១០ លីត្រ
• ចាប់ផ្តើមស្រោចនៅពេលដំណាំដុះស្លឹក ៣ ស្លឹក ៤ ដោយ ១ សប្តាហ៍ ស្រោច ៣ ទៅ ៤ ដង ដើម្បីអោយដំណាំដុះលូតលាស់លឿន។
• ស្រោចលើដំណាំនៅពេលល្ងាច ប្រហែលជាម៉ោង ៤ ទៅ ៥ ល្ងាច។

ការប្រើប្រាស់ជី 
ដំណាំម្ទេសត្រូវការជីច្រើនដំណាក់កាលៈ

• ការប្រើប្រាស់ជីទាំងពីរប្រភេទមុនពេលដាំ​​​​ ដាក់ទ្រាប់បាត ប្រើជីកំប៉ុស្តគោក ១០-១៥ តោន ប៉ុន្តែបើមួយម៉ែត្រការ៉េ ប្រើ ២ គីឡូក្រាម
• ក្រោយដាំរយៈពេល ៧ ថ្ងៃ ប្រើជីកំប៉ុស្តទឹកលាយល្បាយទឹកស្មើគ្នា
•  ៣ សប្តាហ៍ក្រោយដាំបំប៉នជីកំប៉ុស្តគោក ១០ តោន ដាក់តាមចន្លោះគុម្ពលុបដីអោយជិត ហើយស្រោច ទឹកអោយជោគ
•  ចុងក្រោយប្រើកំប៉ុស្តទឹក ៧ ថ្ងៃម្តង ដើម្បីជួយអោយប៉េងប៉ោះចេញផ្កា បានច្រើន

ការគ្រប់គ្រង ការកំចាត់សត្វល្អិត និងជម្ងឺ        
  ១. ជម្ងឺ

• ជម្ងឺវីរុសៈ ធ្វើអោយរួញស្លឹកកើតឡើងគ្រប់រដូវកាល វាបង្កឡើងដោយ រុយសជាអ្នកចម្លង។ 

        វិធានការ          ជម្ងឺនេះគ្មានថ្នាំកំចាត់វាឡើយ គឺដកដើមដែលកើតចោលអោយឆ្ងាយដើម្បីបំបាត់ ជម្រក និងកំចាត់សត្វល្អិតដែលជាភ្នាក់ងារចម្លង ជម្ងឺ និងបាញ់ថ្នាំផ្សំពីរុក្ខជាតិពុលការ ពាររកពូជដាំដុះដែលធន់ និងជ្រើសរើសរដូវដាំដុះ។

• ជម្ងឺផ្សិត
  • កើតឡើងនៅដំណាក់កាលលូតលាស់ និងផ្លែ ធ្វើអោយពុកគល់ ស្ងួត ឬស​ដើម ហើយស្រពោនងាប់តែម្តង
  • ជម្ងឺបំផ្លាញផ្លែ​និងស្លឹក ធ្វើអោយស្លឹកឡើងម្សៅសៗ ពេញផ្ទៃស្លឹក បន្ទាប់មកស្ងួត ហើយ ជ្រុះធ្វើអោយម្ទេសងាប់ដើមទាំងមូល។

• បាក់តេរី
  •  បាក់តេរី ធ្វើអោយមានប្រជ្រុយស្លឹក ផ្លែ នឲបង្កើន អោយមានចំនុច តូចៗ លើស្លឹក ផ្កា ដើម ពណ៌​ត្នោតបណ្តាលអោយម្ទេសជ្រុះស្លឹក។
  • ជម្ងឺវីរុស

          មេ្ទសមានជម្ងឺវីរុស ចំនួន៤ សំខាន់គឺ

•  វិរុសធ្វើអោយស្តើងស្លឹកពណ៌លឿង
•  វីរុសធ្វើអោយខ្មូររួញស្លឹក
•  វីរុសធ្វើអោយខ្មូរស្លឹកឡើងលើជារមូៗ
•  វីរុសធ្វើអោយពណ៌លឿង

​  ២. សត្វល្អិតលើដំណាំម្ទេស
  ដង្កូវចោះផ្លែៈ វាតែងតែស៊ីចោះចូលទៅក្នុងផ្លែធ្វើអោយផ្លែម្ទេសស្អុយរលួយ។លក្ខណៈសំគាល់ៈ វាជាដង្កូវដែលគ្មាន រោមលើខ្លួន។
  ដង្កូវស៊ីរូងដើមៈ ខ្លួនវាមានរោមពណ៌បៃតងខ្ចី ចោះចូលក្នុងផ្លែម្ទេស។វិធានការការពារជម្ងឺ និង សត្វល្អិត

• ជ្រើសរើសរដូវកាល
• រៀបចំដីអោយបានល្អ សំអាតសៅ្ម
• កាត់ស្លឹក មែកក្រោមៗ ចោល
• ជ្រើសរើសពូជដែលធន់ ជម្ងឺ សត្វល្អិត
• បន្ថយការស្រោចទឹក
• ដកដុតចោល និងកំចាត់សត្វល្អិតដែលជាភ្នាក់ងារចំលងមេរោគ
• ឆ្លាស់មុខដំណាំ
• ប្រើថ្នាំផ្សំពីរុក្ខជាតិ
   វិធានការការពារមាន៤ យ៉ាងក្នុងការកំចាត់សត្វល្អិត
  ១. វិធីសាស្រ្តដំាដុះ

• ប្រើប្រាស់ពូជធន់ គ្មានជម្ងឺ
• ផ្លាស់ប្តូរមុខដំណាំ និងដាំដំណាំបណ្តេញសត្វល្អិតដូចជា ស្លឹកគ្រៃ ជីនាងវង
• ដាំដុះអោយទាន់ពេលវេលា សមស្របតាមរដូវកាល
• ដាំរុក្ខជាតិចំរុះដែលមានក្លិនឆួលខ្លាំង
  ២. វិធីសាស្រ្តកំចាត់ដោយដៃ

វិធីសាមញ្ញៗ ក្នុងការកំចាត់សត្វល្អិតនានា គឺ អនុវត្តន៍ដោយដៃប្រើសំណាញ់ អង្គប់ និងអន្ទាក់ភ្លើង។ សត្វល្អិតខ្លះៗ អាចបេះវាចេញដោយដៃ ហើយសំលាប់វាចោល បាន។  
        ៣.វិធីជីវសាស្រ្តជាការកំចាត់សត្វល្អិត និងជម្ងឺតាមរយៈការប្រើប្រាស់ ប្រេដាទ័រ ប៉ារ៉ាស៊ីត ឬ ពួក ផ្សិតបង្ករោគ។ ពួកមានប្រយោជន៍មួយចំនួនដូចជា ពីងពាង ខ្មូតដី កន្ទុំរុយ ឪម៉ាល់ ជាដើម។
  ៤. វិធីសាស្រ្តកំចាត់សត្វល្អិតដោយ ថ្នាំពុលគីមី និងធម្មជាតិ         
  ក ថ្នាំពុលគីមីការកំចាត់សត្វល្អិតដោយប្រើថ្នាំពុលគីមីមិនគួរប្រើប្រាស់វាទេ ព្រោះវាធើ្វអោយ ងាប់នូវសត្វមានប្រយោជន៍ និងប៉ះពាល់ដល់សុខភាពទាំងអ្នកប្រើប្រាស់ និងអ្នកហូប ជា ពិសេសនោះ ខូចបរិស្ថានមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន។ ប៉ុន្តែយើងអាចប្រើថ្នាំពុលធម្មជាតិ បាន។   ខ ថ្នាំពុលធម្មជាតិ         
  វត្ថុធាតុផ្សំ

• សំបកស្តៅ           :៣ គីឡូក្រាម
• រំដេង                 :០,៥ គីឡូក្រាម
• ស្លឹកផ្លែស្លែង         :៣ គីឡូក្រាម
• ថ្នាំជក់                :០,៥ គីឡូក្រាម
• ម្ទេស                 :៣ គីឡូក្រាម
• ក្រូចឆ្មា               :៥០ក្រាម
• ទឹកនោមមនុស្ស និងសត្វ :៤​លីត្រ

   របៀបធ្វើ   ហាន់វត្ថុធាតុផ្សំអោយល្អិត ដាក់ក្នុងពាងដែលមានចំណុះ ៣០០ លីត្រ និងទឹក នោម ៤ លីត្រ ដាក់ផ្អាប់ជាមួយគ្នាក្នុងពាងនេះ រយៈពេល ២០ ថ្ងៃ អាចប្រើប្រាស់បាន។ របៀបប្រើប្រាស់ ទឹកថ្នាំ ១ លីត្រលាយទឹក ១៨ លីត្របាញ់លើរុក្ខជាតិរងការបំផ្លាញនោះ។ 
ការប្រមូលផល១ របៀបប្រមូលផល
  ជាធម្មតាម្ទេសប្រមូលផលផ្លែម្ទេសចាស់ៗសមស្របទៅនឹងទីផ្សារព្រោះផ្លែ ម្ទេសភាគច្រើនគេប្រើប្រាស់ជាបន្លែ។ 
វិធីសាស្រ្តប្រមូលផល

• ប្រើកន្រ្តៃ កាំបិតមុត ដើម្បីកាត់ផ្តាច់ទង
• បន្ទាប់មកយកផ្លែទៅរក្សាទុកក្រោមម្លប់
• ដើម្បីរក្សាពណ៌ និងសំបក។

២ របៀបរក្សាទុក

• ក្រោយពេលបេះយកផ្លែម្ទេសទៅសំដិលក្នុងម្លប់ ពី១០ នាទី។ ត្រូវយកផ្លែដែល ស្អុយចេញព្រោះវាអាចចំលងជម្ងឺដល់ផ្លែដទៃទៀត។ ត្រូវចែកផ្លែម្ទេស ជា ៣ ប្រភេទ គឺ ចាស់ ទុំ និង ស្រគាល ដើម្បីងាយស្រួលក្នុងការលក់ និងរក្សាទុក។
• រក្សាម្ទេសបាន១ សប្តាហ៍នៅកន្លែងត្រជាក់ល្មម ២០ អង់សង្សារសេ មានខ្យល់ ចេញចូលបានល្អគ្រាន់ ឬអាចកែច្នៃធ្វើជាម្ទេសជ្រក់ ម្ទេសក្រៀម។

បច្ចេកទេសដាំដុះដំណាំត្រសក់

បច្ចេកទេសដាំដុះដំណាំត្រសក់

១. លក្ខណៈទូទៅ 
ត្រសក់ គឺជាប្រភេទដំណាំឡើងទ្រើង ដែលកសិករនិយមចូលចិត្តដាំ
និង យក ទៅធ្វើជាបន្លែគេប្រើបា្រស់ជាអាហារ ដូចជា
បរិភោគ ស្រស់ ជ្រក់​ និងស្ល ។
    ដំណាំ ត្រសក់ងាយស្រួលក្នុងការដាំដុះ ​​ប៉ុន្តែការថែទាំ វាជារឿងសំខាន់សម្រាប់ដំណាំ ត្រសក់ ​។​​ ត្រសក់មានផ្កាញី និងផ្កាឈ្មោលនៅលើដើមតែមួយ ជាទូទៅផ្កាឈ្មោលចេញ មុន បន្ទាប់មកផ្កាញីចេញតាមក្រោយពេលមានសត្វឪម៉ាល់ ឬ ខ្យល់បក់ ធា្លក់ផ្កាឈ្មោល មកលើផ្កាញី​​​វាក៏អាចបង្កកំណើតបាន។   ត្រសក់មានសារធាតុចិញ្ចឹមច្រើនយ៉ាងដូចជា ថាមពល ជាតិទឹក ប្រូតេអ៊ីន ខ្លាញ់ សែលុយ ឡូស កាល់ស្យូម ផូស្វ័រ ដែក ប៉ូតាស្យូម និងវីតាមីនផ្សេងៗ ដូចជា B, B₁, B_2, B₃ និង C ដែលជាជីវជាតិដ៏ល្អសម្រាប់មនុស្សបរិភោគ ក្នុងការរស់នៅ ក្នុងគ្រួសារ និងកាត់បន្ថយ សេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារផងដែរ ។   ២. លក្ខណៈអាកាសធាតុ និងដី   ដំណាំត្រសក់ ជាប្រភេទដំណាំមិនធន់និងជាំទឹកទេ និងភាពរាំងស្ងួតដែរ ។ ប៉ុន្តែ ផ្ទុយទៅ វិញ វាត្រូវការទឹកគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ការលូតលាស់របស់វា ហើយដំណាំ ត្រសក់ត្រូវការទឹក ច្រើនកំឡុងពេលត្រសក់ចេញផ្កា និងផ្លែ ។ ម្យ៉ាងវិញ ទៀត ប្រសិនបើ ស្រោចទឹកច្រើន ពេក ធ្វើអោយរលួយ ឬស ត្រសក់ ឬ ត្រសក់ស្រពោន ដើម ស្លឹក មិនបានផលច្រើន ។ ពន្លឺត្រូវមានសភាពស្រឡះល្អ ទើបការដុះលូតលាស់បានល្អ និងទិន្នផលខ្ពស់ ។ចំពោះ សីតុណ្ហភាព សមស្រប និងបរិយាកាស ។ ចំពោះសីតុណ្ហភាព ដែលត្រសក់អាចលូត លាស់បានល្អ នូវចន្លោះ ​​២៥-៣០ អង្សាសេ។    ចំពោះដីនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើង ស្ទើរតែគ្រប់ប្រភេទដី អាចដាំដុះត្រសក់បានល្អទាំង អស់ ។ ប៉ុន្តែដី ដែលប្រសើរបំផុតសម្រាប់ដំណាំត្រសក់ គឺ ដីដែលមានជាតិ មមោកច្រើន ។   ៣. បចេ្ចកទេសងាយៗក្នុងការដាំត្រសក់    ក. ការរៀបចំដី  

• ​ភ្ជួរហាលដីឲ្យស្ងួត ហើយរាស់ប្រមូលយកស្មៅចេញ
• ភ្ជួររាស់យ៉ាងតិចអោយបាន ៣-៤ សារ
• ធ្វើអោយដីធូរងាយស្រួលក្នុងការលើករងដាំ
• បន្ថយការកើតជម្ងឺ សត្វល្អិតចង្រៃ និងបាក់តេរី

ខ. ការជ្រើសរើសរដូវដាំដុះ         ការជ្រើសរើសរដូវដាំដុះ មានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ ក្នុងការដាំដុះដំណាំ គ្រប់ ប្រភេទទាំងអស់មិនថា ដំណាំណានោះទេ។ ដោយសារតែ ការដំាដុះនៅរដូវក្តៅវាមាន បញ្ហាច្រើន ដែលប្រឈមមុខដូចជា កត្តាសត្វល្អិត បាក់តេរី វីរុស និង ពពួកផ្សិត។ រដូវ កាលសមស្រប សម្រាប់ដំណាំគឺ

• រដូវរំហើយចាប់ពីខែ តុលា-វិច្ឆិកា ប្រមូលផលដល់ខែ កុម្ភៈ
• រដូវប្រាំងចាប់ពីខែ ឧសភា-កក្តដា ប្រមូលផល ខែ សីហា

គ . ការជ្រើសរើសពូជ  

• ពូជដែលមានប្រភពច្បាស់លាស់ (ពូជនាំចូលពីបទេស ឬ ពូជក្នុងស្រុក)
• ពូជសុទ្ធដែលមានភាគរយដំណុះចាប់ពី ៨៥-៩០ ភាគរយ
• ពូជដែលមានអាយុកាលខ្លី តែទទួលបានទិន្នផលខ្ពស់
• ពូជធន់នឹងជម្ងឺ សត្វល្អិត និងអាកាសធាតុ

ឃ. ការបណ្តុះគ្រាប់

• Ø ដាស់ដំណេកៈ

üមុនបណ្តុះត្រូវហាលថ្ងៃស្រទន់ ១៥​នាទី (ពេលព្រឹក ឬល្ងាច) üគ្រាប់ពូជត្រូវលាងទឹកឲ្យស្អាត ចំពោះគ្រាប់ណាអណ្តែតស្រង់ចេញ üត្រាំទឹក ១៥ នាទីសិន ដោយលាយជាមួយទឹកក្តៅឧណ្ហៗ üផ្អាប់នឹងក្រណាត់ ១ -២ យប់ ដោយច្រោះទឹកចេញ ទុកអោយនៅ សើមៗ ដើម្បីឲ្យគ្រាប់ដុះពន្លកបានល្អ

• Ø ការបណ្តុះក្នុងកន្ទោង

    ធ្វើកន្ទោងស្លឹកចេក  ថង់ ឬ ស្លឹកត្នោត     យកជីកំប៉ុស្តមួយបង្គីលាយដីបី បង្គីយកដីដែលលាយរួចហើយ ដាក់ក្នុងកន្ទោងសឹ្លកចេក     បន្ទាប់មកយកគ្រាប់ ចំនួន ២-៣ គ្រាប់ ដាក់ក្នុងកន្ទោង     យកដីដែលមានជីជាតិមករោយពីលើស្តើងៗ ដាក់ចំបើងគ្របពីលើ     ស្រោចទឹកឲ្យជោគ រយៈពេល ៣ ថ្ងៃ បន្ទាប់មកស្រោចទឹកបន្ត ១ ថ្ងៃម្តង     ស្រោចទឹកជីកំប៉ុស្ត ១ សប្តាហ៍ម្តងដើម្បីបំប៉នកូនដំណាំឲ្យដុះលូត លាស់ល្អ     ១០ ថ្ងៃក្រោយ ត្រូវដកកូនដំណាំចេញខ្លះ ទុកតែ ១ ដើម ១ កន្ទោង ដើម្បីឲ្យវាថ្លោសល្អវិធីសាស្រ្តការពារកូនដំណាំ vគ្រាប់ពូជដំណាំទាំងអស់ អាចត្រាំទឹកស្លឹកស្តៅ ដែលផ្សំពីរុក្ខជាតិពុល vប្រើស្បៃការពារកូនដំណាំនៅពេលវាដុះ បាចផេះចង្រ្កានមុនពេលបណ្តុះ គ្រាប់ ដើម្បីការពារសត្វល្អិតបំផ្លាញ     ង. ងាយៗក្នុងការដាំដុះត្រសក់   ជាទូទៅការដាំត្រសក់លើករង មានភាពងាយស្រួលក្នុងការថែទាំ ស្រោចទឹក បោចស្មៅ និងដាក់ជី៖ üលើករង ទទឹង ១ ម៉ែត្រ បណ្តោយតាមស្ថានភាពដី üលើករងបណ្តោយថ្ងៃទើបល្អ üកាប់រណ្តៅ ដាក់ជីកំប៉ុស្ត ០,៥-១ គីឡូក្រាម ក្នុងមួយរណ្តៅ üចន្លោះគុម្ពៈ ៤០ សង់ទីម៉ែត្រ üចន្លោះជួរ ៦០ សង់ទីម៉ែត្រ üចន្លោះរងមួយ ទៅរងមួយទៀត គឺ ៤០ សង់ទីម៉ែត្រ   ៤.  វិធីសាស្រ្តងាយៗ ក្នុងការថែទាំដំណាំ ក.ការគ្របកូនត្រសក់

• ជាទូទៅការគ្របកូនត្រសក់ការចាំបាច់ណាស់ ជាពិសេសនៅពេល អាកាសធាតុក្តៅ ។
• ការគ្រប គឺ គេប្រើចំបើង ស្លឹកឈើស្ងួត ឬក្រណាត់ប្លាស្ទិចជាការ ចំបាច់

  ខ.ការជំរះស្មៅ ពូនគល់

• ជំរះស្មៅ កុំអោយស្មៅដណ្តើមជីជាតិជាមួយដំណាំ
• បំបាត់ជម្រករបស់សត្វល្អិតផងដែរ
• ជ្រុំដីអោយដីធូរជា្របទឹកបានល្អ ក្រោយដាំ ៧ - ១០ ថ្ងៃ
• ផ្អាកស្រោចទឹក ១ ថ្ងៃពេលជ្រុំដី
• ប្រើចបចក់ ដើម្បីជំរះស្មៅ
• ធ្វើលើកទី២ នៅពេល ត្រសក់ជិតចេញផ្កា

  គ.ការស្រោចស្រព ត្រសក់ ជាប្រភេទដំណាំមួយដែលត្រូវការទឹកជាប្រចាំ ហើយស្រោចទឹកមួយ ថ្ងៃពីរដងក្នុងមួយថ្ងៃ ប៉ុន្តែនៅពេលត្រសក់ចាប់ផ្តើមចេញផ្ការហូតដល់ប្រមូលផល វាមិនត្រូវការទឹកច្រើនទេ ។ ពេលភ្លៀងធ្លាក់ច្រើន ត្រូវបង្ហូរទឹកចេញកុំអោយដក់ ទឹក ។ ឃ.​ការដោតទ្រើង និង ត្រូវកាត់ស្លឹក           គេអាចយកយកឫស្សី ឬមែកឈើផ្សេងៗ ដែលមានកំពស់ ១ - ១,៥ ម៉ែត្រ យកមកធ្វើជាទ្រើង៖     ទ្រើង ឬ ចំណារត្រូវដោតអោយឈរត្រង់ ការពារដួលរលំ ដើម្បីកុំអោយ មែកស្លឹក និងផ្លែធា្លក់ប៉ះដី ធ្វើអោយរលួយដោយសារផ្សិត បាក់តេរី និងមេរោគ ដែលឆ្លងពីដី។ ជាពិសេសធ្វើអោយផ្លែត្រសក់ថ្លោសៗ ល្អ និងមិនស្អុយ។     ចងខ្សែនៅចុងចំណារទាំងអស់តាមបណ្តោយជួររង ដើម្បីទប់ចំណារទាំង អស់កុំអោយដួលនៅពេលមានខ្យល់។     ត្រូវកាត់មែក និងស្លឹកត្រសក់ចោលខ្លះ ត្រូវកាត់ត្រួយចេញនៅពេលត្រសក់ មានកំពស់ ៣០ សង់ទីម៉ែត្រ ។     រូចចងដើម និងមែក ស្លឹកត្រសក់ភា្ជប់ទៅនិងចំណារ។ ត្រូវធ្វើការចងរបៀប នេះទៅតាមការលូតលាស់របស់ត្រសក់។ ៥. ការប្រើប្រាស់ជី ដំណាំត្រសក់ត្រូវការជីច្រើន

• ការប្រើប្រាស់ជីធម្មជាតិទាំងពីរប្រភេទ( កំប៉ុស្ត៍គោក និងទឹក)

    មុនពេលដាំ​​​​ ដាក់ទ្រាប់បាត ប្រើជីកំប៉ុស្តគោក ១០-១៨ តោន បើមួយម៉ែត្រការ៉េ ប្រើ ២ គីឡូក្រាម     ក្រោយដាំរយៈពេល ៧ ថ្ងៃ ប្រើជីកំប៉ុស្តទឹកលាយល្បាយ ទឹកស្មើគ្នា     ៣ សប្តាហ៍ក្រោយដាំបំប៉នជីកំប៉ុស្តគោក ១០ តោន ដាក់តាម ចន្លោះគុម្ពលុបដីអោយជិត ហើយស្រោច ទឹកអោយជោគ     ចុងក្រោយប្រើកំប៉ុស្តទឹក ៧ ថ្ងៃម្តង ដើម្បីជួយអោយត្រសក់ ចេញផ្កា បានច្រើន

• កម្រិតនៃការប្រើប្រាស់ជីគីមី៖

    ប្រើបរិមាណ 150 – 200 kg សម្រាប់ដីមួយហិកតា     ប្រើត្រឹមតែ 150- 200​g ក្នុងផ្ទៃដីមួយម៉ែត្រការ៉េ ៦. ការប្រមូលផល  របៀបប្រមូលផ     ការប្រមូលផល ត្រូវធ្វើឡើងទៅតាមប្រភេទពូជរបស់វា។     ពូជដែលមានអាយុកាលខ្លីគឺចន្លោះ៦៤-៦៨ថ្ងៃត្រូវកាត់ផ្លែ ទាំងទងដោយ កន្ត្រៃប្រសើរជាងបេះយកតែផ្លែតែប្រយ័ត្នកុំអោយផ្លែទៅកកិតប៉ះនឹងដើម ព្រោះស្នាមរលួយលើផ្លែធ្វើអោយខ្យល់កំដៅ មេរោគងាយជ្រៀតចូល បំផ្លាញផ្លែទុកមិនបានយូរ។  បេះដោយប្រើកន្រ្តៃកាត់ ទើបមិនប៉ះពាល់ផ្លែ  ប្រមូលផលផ្លែខ្ចីនៅពេលត្រសក់មានគ្រាប់មិនទាន់វិវឌ្ឍន៍ពេញលេញ។ ការប្រមូលផលបន្តរហូតដល់ ៣ សប្តាហ៍ទើបអស់។  ចំណាំៈ បេះត្រសក់១ថ្ងៃខាន១ថ្ងៃ ការរក្សាទុកពូជ ការរក្សាទុកពូជត្រូវសំគាល់ផ្លែត្រសក់ធំល្អ គ្មានជម្ងឺ ឬសត្វល្អិតបំផ្លាញទុកអោយ ទុំរហូតដល់ត្រសក់ក្រហមសំបក ឬ របេះចេញពីទង ទើបគេយកវាទៅត្រាំទឹកអោយ រលួយសាច់ ហើយច្របាច់យកគ្រាប់លាងទឹកអោយស្អាតរួចយកទៅហាលថ្ងៃអោយ ស្ងួតបានល្អរួចច្រកទុកក្នុងដប ឬខ្ចប់រក្សាទុកកន្លែងស្ងួតខ្យល់ចេញចូលគ្រប់គ្រាន់ និង អាកាសធាតុត្រជាក់។             ៧. ការគ្រប់គ្រង ការកំចាត់សត្វល្អិត និងជម្ងឺ    ១ ជម្ងឺ

• ជម្ងឺពកឬស

      លក្ខណៈសំគាល់ៈ  ធ្វើអោយឬសរលួយសំបកជាំខ្មៅ ជាពិសេសដំណាក់កាលលូត លាស់ និងចេញផ្កា ធ្វើអោយវាងាប់ទាំងគុម្ព។         មូលហេតុ         បណ្តាលមកពីសំណើមដី និងពូជមិនធន់          វិធានការ            ដកទាំងគុម្ពដែលកើតជម្ងឺពកឬសចោលអោយឆ្ងាយពីចំការ រឺដុតចោលក៏បាន។

• ជម្ងឺម្សៅលើស្លឹក

លក្ខណៈសំគាល់ៈច្រើនកើតលើស្លឹកចាស់ៗ នៅរដូវត្រជាក់ស្ងួត គឺធ្វើអោយស្លឹកឡើងម្សៅជាកញ្ចុំៗ ប្រែពណ៌បៃតងទៅពណ៌ត្នោតហើយជ្រុះស្លឹកតែម្តង។ មូលហេតុ            ដោយសារទឹក ខ្យល់ រដូវត្រជាក់

• ជម្ងឺស្លឹកសំប៉ែតដើម

លក្ខណៈសំគាល់ៈវាធ្វើអោយស្លឹកត្រសក់រួញមិនចេញផ្កា ការចម្លង             តាមរយៈគ្រាប់ពូជ និងភ្នាក់ងារ គឺ ចៃខ្មៅ។ វិធានការ             បាញ់ថ្នាំពុលធម្មជាតិ សំអាតស្មៅដែលជាជំរកសត្វល្អិត។   ២. សត្វល្អិតលើដំណាំ üដង្កូវចោះផ្លែ ចូលចិត្តស៊ីផ្កា និងចោះស៊ីផ្លែសណ្តែកទ្រើងស្អុយរលួយដាច់ ជាកង់ៗ ។ üស្រឹងជញ្ជក់ផ្លែ តែងតែបំលាស់ទីពីចំការមួយទៅចំការមួយទៀត ។ មេរបស់វាពងដាក់លើស្លឹក ក្រោយពីញស់ហើយវារោមជញ្ជក់ផ្កា ផ្លែ ការបំផ្លាញទាំងកូនទើបញស់ និងមេចំណាស់។ üអណ្តើកមាស មិនសូវមានការបំផ្លាញធ្ងន់ធ្ងរទេ üដង្កូវមូរស្លឹក ច្រើនស៊ីត្រួយ ដើម្បីការពារខ្លួន របស់វា ពេលយប់ វាចេញមកបំផ្លាញ ហើយការបំផ្លាញមិនសូវធ្ងន់ធ្ងរឡើយ។     វិធីការពារ ប្រើវិធីសាស្រ្ត üត្រូវបាញ់ថ្នាំពុលធម្មជាតិ ១ លីត្រលាយទឹក ៥​លីត្របាញ់ ១​​ សប្តាហ៍ម្តង បាញ់ពេលល្ងាចត្រជាក់។ üត្រូវចាប់ដង្កូវចេញអោយបានញឹកញប់ ២-៣ ថ្ងៃម្តង üត្រូវកាត់ ស្លឹកមួយចំនួនចោល üដោតចំណារចងដើមអោយស្រឡះពីដី üត្រូវដាំអោយមានចន្លោះគុម្ពត្រឹមត្រូវ         វិធានការការពារមាន៤ យ៉ាងក្នុងការកំចាត់សត្វល្អិត     វិធីសាស្រ្តដំាដុះ üប្រើប្រាស់ពូជធន់ គ្មានជម្ងឺ üផ្លាស់ប្តូរមុខដំណាំ និងដាំដំណាំបណ្តេញសត្វល្អិតដូចជា ស្លឹកគ្រៃ ជីនាងវង üដាំដុះអោយទាន់ពេលវេលា សមស្របតាមរដូវកាល ដាំរុក្ខជាតិចំរុះដែលមានក្លិនឆួលខ្លាំង     វិធីសាស្រ្តកំចាត់ដោយដៃ វិធីសាមញ្ញៗ ក្នុងការកំចាត់សត្វល្អិតនានា គឺ អនុវត្តន៍ដោយដៃប្រើ សំណា- ញ់ អង្គប់ និងអន្ទាក់ភ្លើង។ សត្វល្អិតខ្លះៗ អាចបេះវាចេញដោយដៃ ហើយសំលាប់វាចោលបាន។     វិធីជីវសាស្រ្ត ជាការកំចាត់សត្វល្អិត និងជម្ងឺតាមរយៈការប្រើប្រាស់ ប្រេដាទ័រ ប៉ារ៉ាស៊ីត ឬ ពួក ផ្សិតបង្ករោគ។ ពួកមានប្រយោជន៍មួយចំនួនដូចជា ពីងពាង ខ្មូតដី កន្ទុំរុយ ឪម៉ាល់ ជាដើម។     វិធីសាស្រ្តកំចាត់សត្វល្អិតដោយ ថ្នាំពុលគីមី និងធម្មជាតិ ក.  ថ្នាំពុលគីមី ការកំចាត់សត្វល្អិតដោយប្រើថ្នាំពុលគីមីមិនគួរប្រើប្រាស់វាទេ ព្រោះវាធើ្វ អោយងាប់នូវសត្វមានប្រយោជន៍ និងប៉ះពាល់ដល់សុខភាពទាំងអ្នកប្រើ ប្រាស់និង អ្នកហូប ជាពិសេសនោះ ខូចបរិស្ថានមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន។ ប៉ុន្តែយើងអាច ប្រើថ្នាំពុលធម្ម ជាតិបាន។     ខ. ថ្នាំពុលធម្មជាតិ         វត្ថុធាតុផ្សំ

• សំបកស្តៅ           :៣ គីឡូក្រាម
• រំដេង                   :០,៥ គីឡូក្រាម
• ស្លឹកផ្លែស្លែង                 :៣ គីឡូក្រាម
• ថ្នាំជក់                           :០,៥ គីឡូក្រាម
• ម្ទេស                   :៣ គីឡូក្រាម
• ក្រូចឆ្មា                :៥០ក្រាម
• ទឹកនោមមនុស្ស និងសត្វ :៤​លីត្រ

  របៀបធ្វើ ហាន់វត្ថុធាតុផ្សំអោយល្អិត ដាក់ក្នុងពាងដែលមានចំណុះ ៣០០លីត្រ និងទឹក នោម ៤លីត្រ ដាក់ផ្អាប់ជាមួយគ្នាក្នុងពាងនេះ រយៈពេល ២០ ៣០ថ្ងៃ អាចប្រើ ប្រាស់ បាន។ របៀបប្រើប្រាស់ ទឹកថ្នាំ ១ លីត្រលាយទឹក ១៨ លីត្របាញ់លើរុក្ខជាតិរងការបំផ្លាញនោះ។  ការធ្វើជីកំប៉ុស្ត   ១.​ ជីកំប៉ុស្តគោក          សម្ភារ                 កាំបិត ពូថៅ ស្លឹក បង្គោលឈើ ដែកគោល លួសចប          វត្ថុធាតុដើម     រុក្ខជាតិបៃតងស្រស់ៗ រួមមាន៖ ស្លឹកទន្រ្ទាងខែត្រ សណ្តែកខ្មោច សណ្តែកបាយ ស្លឹកអង្កាញ់.....ជាដើម។     លាមកសត្វគ្រប់ប្រភេទរួមមានៈ លាមកគោ ក្របី ជ្រូក មាន់ ទា កាកសំណល់ផ្ទះបាយមានដូចជា បន្លែ ទឹកបាយ និងកំទេចកំទីផ្ទះ បាយផ្សេងៗ     របៀបធ្វើ

•  ទំហំរោងធ្វើតាមលទ្ធភាព ដែលអាចរកវត្ថុធាតុដើមបាន
•  យកវត្ថុធាតុទាំងអស់កាប់អោយតូចល្អិត
•  បន្ទាប់មកទៀត ត្រូវដាក់វត្ថុស្ងួតមុនដូចជា ចំបើង ស្លឹកឈើស្ងួត
• បន្ទាប់មកដាក់លាមកសត្វក្រាលពីលើ ហើយស្រោចទឹក
• ដាក់រុក្ខជាតិស្រស់ក្រាលម្តង
• បន្ទាប់មកដាក់កាកសំណល់ផ្ទះបាយ
• ចុងក្រោយដាក់លាមកសត្វម្តងទៀត (ក្រោយៗ ទៀតអាចធ្វើដូច គ្នាបាន)។
• ឧស្សាហ៍ស្រោចទឹក មួយសប្តាហ៍ម្តង ចំពោះរដូវវស្សា តែចំពោះរដូវ ប្រាំងត្រូវស្រោចទឹក ២ ទៅ ៣ ម្តងក្នុងមួយសប្តាហ៍ ។ ប្រសិនបើ ទឹកមិនបានគ្រប់គ្រាន់ទេ កំប៉ុស្តវាមិនងាយរលួយទេ។
• ត្រូវកាយច្របល់មួយសប្តាហ៍ម្តង ដោយទុករយៈពេល ៣ ទៅ ៦ ខែទើប ប្រើប្រាស់បាន។

របៀបប្រើប្រាស់     ការប្រើប្រាស់ជីកំប៉ុស្តទា្រប់បាត បែងចែកទៅតាមប្រភេទដីជាបីប្រភេទ គឺ

• ចំពោះដីដែលមានជីជាតិមធ្យម ឬដីខ្សោះជីជាតិ គឺយើងប្រើ ប្រាស់ជី កំប៉ុស្ត៍ ១០ ទៅ ១៨ តោនក្នុងមួយហិចតា។
• ចំពោះដីមានជីជាតិល្អបង្គួរ គួរតែប្រើប្រាស់ជីត្រឹមតែ ១០ តោនក្នុង មួយហិចតា ។
• ចំណែកឯដីដែលមានជីជាតិល្អ យើងអាចប្រើប្រាស់ជីកំប៉ុស្ត៍ បន្តិច បន្តួចក៏បាន ។

    ដាក់បំប៉នក៏បាន នៅពេលដំណាំលូតលាស់

ជីវិតរបស់ដី

 ជីវិតរបស់ដី

   ជីវិតនៅក្នុងដីនិងនៅលើដី សុទ្ទតែមានទំនាក់ទំនងជាមួយគ្នាយ៉ាងជិត ស្និទ្ឌ។ ជីវជាតិឆ្លងជាបន្តបន្ទាប់ពីដីទៅរុក្ខជាតិពីរុក្ខជាតិទៅសត្វល្អិតបក្សី សត្វផ្សេងៗ ទៀត និងមនុស្សហើយឆ្លងពីរុក្ខជាតិ និងសត្វទៅ
ដីវិញ ដែលជាការធ្វើអោយមានជីវិតនៅលើដី ។ ក្នុងធម្មជាតិភាវរសទាំងអស់សុទ្ធតែពឹង ពាក់ទៅលើការងាររបស់ភាវរសដទៃទៀត ដើម្បីរីកចំរើន​ និងលូតលាស់ ។ ដំណើរនៃសារ ធាតុចិញ្ចឹមពីដីទៅរុក្ខជាតិ ភាគច្រើនមានទំនាក់ទំនងលើគ្នាទៅវិញទៅមក។ ការផ្លាស់ប្តូរ អាចប្រព្រឹត្តទៅបានដោយសារការងាររបស់ពួកសត្វល្អិតរាប់លាន ដែលមើលមិន ឃើញ ។ ភាវរសទាំងនេះតូចណាស់ដែល ១ មមអាចចំណុះបានរាប់ ពាន់ភាវរស ហើយយើងត្រូវ ការមីក្រូស្តុបដែលមានកែវពង្រីកខ្លាំង ទើបអាចមើលវាឃើញ។ ហេតុនេះ ហើយទើបគេ ហៅពួកវាថា​មីក្រូសារពាង្គកាយ(ភាវរសល្អិត)។ ពពួកមីក្រូសារពាង្គកាយ រួមជាមួយនិង ភាវរសធំៗ ក្នុងដីដូចជាស្រមោច កណ្តៀរ ជន្លេន ពួកក្អែប ខ្យងតូច ៗ ។ ធ្វើ ការបំបែក ទាំងសារធាតុសរីរាង្គ(ដើមដងរុក្ខជាតិងាប់និងសាកសពសត្វ) និងសារធាតុមិនមែនសរីរាង្គ (ខ្សាច់ ឥដ្ឋ) ដើម្បីបង្កើតជាចំណីអាហាររបស់រុក្ខជាតិ ដែលឬសរុក្ខជាតិអាចស្រូបយកបាន សារធាតុទាំងនេះដោយងាយ។
ដីពោរពេញដោយជីវិតៈ ដីដែលមានជីជាតិប្រៀបដូចជា មន្ទីរពិសោធន៍ឬរោងចក្រ ដែលមានភាវរសធ្វើការជាប្រចាំ ដើម្បីផលិតអាហារសម្រាប់រុក្ខជាតិតាមដំណើរភាវរសដ៏ សុំាញុំ ។ មីក្រូសាពាង្គកាយក្នុងដីមានរូបរាង និងទំហំខុសគ្នា។ ខ្លះចិញ្ចឹមជីវិតដោយស៊ីរុក្ខ ជាតិងាប់ៗ និងកាកសំណល់សត្វខ្លះស៊ីមីក្រូសាពាង្គកាយផ្សេងទៀតជាចំណី ហើយខ្លះ ទៀត ស្រូបយកថាមពលពួកវាត្រូវការពីជាតិរ៉ែ(បំបែកពីណែកថ្មតូចៗ) នៅក្នុងដី ។ មាន វិធីផ្សេងទៀត ដែលយើងអាចចែកមីក្រូសាពាង្គកាយជាប្រភេថទ។ មីក្រូសាពាង្គកាយ ខ្លះ ជារុក្ខជាតិល្ងិតៗ (មីក្រូហ្វូរ៉ា) ហើយខ្លះទៀតជាសត្វល្អិតៗ (មីក្រូហ្វូនណា) ។ ខាងក្រោម នេះ គឺជាការពណ៌នាខ្លីៗ អំពីមីក្រូសាពាង្គកា​យទាំងនេះ ដើម្បីផ្តល់ដល់អ្នកអាននូវគំនិត មួយអំពីប្រភេទ និងលក្ខណៈរបស់ពួកវា។
បាក់តេរីៈ ​ជារុក្ខជាតិដ៏សាមញ្ញដែលមានកោសិកាតែមួយ។ ពួកវាមានច្រើនប្រភេទហើយ អាចរស់នៅក្នុងសីតុណ្ហភាពខុសគ្នាហើយស៊ីរុក្ខជាតិ សត្វ និងសារធាតុរ៉ែ ។ ពួកវា ជាផ្នែក ដ៏លើសលុបមួយនៅក្នុងដី។ នៅក្នុងដីមានជីជាតិមួយក្រាម យើងអាចរកបាន ១០ លាន បាក់តេរី។ ប្រសិនបើបាក់តេរីទាំងអស់អាចប្រមូលពីដីស្រទាប់លើ (ជម្រៅ ១៥ ទៅ ២០ សម) ក្នុងដីមួយហិចតាពីដីចំការ ឬដីព្រៃ ទំងន់របស់ពួកវា៤៥០ ទៅ ៤៥០០ គីឡូក្រាម។
ផ្សិតៈ រួមមានមេតំបែផ្សិតលើអាហារ និងផ្សិតធំៗ ចំនួន ១០០,០០០ ទៅ ១,០០០,០០០ ក្នុងដីមួយក្រាម ប៉ុន្តែស្រទាប់លើ ១ ហិចតា ។ ស្រដៀងគ្នានិងបាក់តេរី និងអាក់ទីណូមីសេ តដែរ ពពួកផ្សិតត្រូវរកចំណីដោយសារការបំបែកសារធាតុសរីរាង្គ ។ផ្សិត និងបាក់តេរីខ្លះ អាចបង្កជម្ងឺដល់រុក្ខជាតិដែរ ។ ប្រភេទទាំងនេះ វាកើនឡើងឆាប់រហ័សនៅពេលដែលដី ហាប់ឬ ពេលមានទឹកដក់ (នៅពេលណាអុកស៊ីសែនមិនគ្រប់គ្រាន់នៅក្នុងដី) ។ ផ្សិតមាន លំដាប់ប្រែប្រួលពីមានកោសិកាតែមួយ ទៅកោសិកាច្រើន (ផ្សិតលើចំណីអាហារ) និង ផ្សិត(ផ្សិតដុះធំៗ) ។ ពួកវាទាំងនេះ គឺជាអ្នកបំបែកសារធាតុសរីរាង្គយ៉ាងខ្លាំងក្លារស់លើ រុក្ខជាតិងាប់ និងរុក្ខជាតិរសព្រមទាំងជាលិកាសត្វ។ស្ព័រ គឺជាគ្រាប់ពូជរបស់ផ្សិត ហើយ និងមានអង្កត់ផ្ជិតពី ៥ ទៅ ២០ មីក្រូង សមាជិកចំបងៗនៃមីក្រូហ្វូណាមាន។

                           ឯកសារយោង
                           សាកលវិទ្យាល័យ ជា ស៊ីម កំចាយមារ

ជម្លឺឆ្លងរបស់សត្វជ្រូក

ជម្លឺឆ្លងរបស់សត្វជ្រូក

 គឺជាជម្ងឺឆ្លងពីសត្វទៅសត្វមួយទៀត បើសិនជាមិនបានប្រើវ៉ាក់ សាំងចាក់ការពារជ្រូករបស់លោកអ្នកទេ ប្រាកដជាឆ្លង។
១ ជម្ងឺប៉េស្ត  ជាជម្ងឺដ៏សាហាវមួយ ជ្រូកដែលកើតជម្ងឺនេះងាប់ ១០០ % ។ ជម្ងឺនេះកើតមាននៅគ្រប់ ទិសទីក្នុងទូទាំងប្រទេសរបស់យើងហើយឆ្លងរាលដាលយ៉ាងរហ័ស ពិសេសនៅពេលប្រ មូលទិញ ដឹកជញ្ជូនជ្រូក ឬ ក៏នៅពេលដែលខ្វះចំណីអាហារ បណ្តាលអោយជ្រូកបាក់ កំលាំង។
ក រោគសញ្ញា
លក្ខណៈពិសេសនៃជម្ងឺនេះ គឺឆ្លងរាលដាលឆាប់រហ័សណាស់ ។ យើងអាចឃើញរោគ សញ្ញារបស់វានៅលើប្រដាប់រំលាយអាហារ ប្រដាប់ដកដង្ហើមនៅលើស្បែក និងនៅលើសរ សៃប្រសាទ ។ ជំងឹច្រើនកើតឡើងក្នុងកម្រិតធ្ងន់ធ្ងរ រយៈពេលដែលជម្ងឺនេះនៅសម្ងំស្ងៀម គឺពី ២ ទៅ​៣ ថ្ងៃ ជ្រូកក្តៅតិចៗ ស៊ីតិច លាមករឹង ។ បន្ទាប់មកក្តៅខ្លាំង ៤១ ទៅ ៤២ អង្សាសេ ជ្រូកលែងស៊ីចំណី ច្រើនក្អួតចង្អោរ ភ្នែកក្រហម ហើយមានពពឹកភ្នែកច្រើន។
ប្រដាប់រំលាយអាហារ
ជ្រូកក្តៀន ទល់លាមកពេលក្តៅខ្លាំង ប៉ុន្តែក្រោយមកជ្រូកមានការរាគរួសយ៉ាងខ្លាំង ក្នុងប៉ុន្មានថ្ងៃមិនដាច់ ហើយជួនកាលមានទាំងឈាមស្រស់ ហើយលាមកស្អុយខ្លាំងណាស់ ។ ក្នុងមាត់នៅជើងធ្មេញ និងកៀនអណ្តាត មានដំបៅពណ៌លឿងស ឬ ក៏លឿងប្រផេះ ។

ប្រដាប់ដកដង្ហើម   រលាករន្ធច្រមុះ ហៀរទឹកសំបោរខាប់ ជួននៅជុំវិញរន្ធច្រមុះមានដំបៅរលាក ។ ជ្រូកក្អក ពិបាកដកដង្ហើម ចង្វាក់ដង្ហើមប្រែប្រួលទម្លាក់កន្ទុយ ខ្នងកោង អង្គុយដូចឆ្កែអង្គុយ ដក ដង្ហើមឬសូរឃូសខស ហើយច្រើនស្ងាប។

ប្រព័ន្ធសរសៃប្រសាទ ដោយសារវីរុសរាតត្បាត បណ្តាលអោយរលាកខួរ ចេញឈាមក្រោមស្រោមខួរ បណ្តាល អោយជ្រូកកន្រ្តាក់ខ្លួន(ពិសេសពេលយើងស្ទាបវា) ។ ជ្រូកស្ពឹកជើង ដើរល្វេល្វៃ ក្នុងករណី ជម្ងឺធ្ងន់អាចមានដំបៅពេញខ្លួន ។ ជម្ងឺប៉េស្ត៍អាចបណ្តាលអោយមេជ្រូករលូតកូន។

នៅលើស្បែក មានចំណុចក្រហមតូចៗ​ពិសេសនៅចន្លោះភ្លៅទាំងពីរ និងនៅពោះជួនកាលក្រហមទាំង ផ្ទាំងតែម្តង។ ទីចុងបំផុតជ្រូកលែងស៊ីចំណី រាគ ដេកស្តឹកមួយកន្លែង កំដៅខ្លួនចុះជាបណ្តើរ ៗ ញ័រញាក់រួចហើយងាប់តែម្តង។ ជម្ងឺច្រើនបន្លាយពេលពី ៥ ទៅ​១៥ ថ្ងៃ អត្រាងាប់អាច មានពី ៩០ % ឡើងទៅ​។ ជួនកាលលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរមែនទែន ជម្ងឺនេះអាចសំលាប់ជ្រូក តែក្នុងរយៈពេលមួយថ្ងៃ ដោយគ្មានរោគសញ្ញាច្បាស់លាស់។ ជួនក្នុងលក្ខណៈខ្លះ ជម្ងឺមាន សភាពស្រាលជាងខាងលើ ហើយរោគសញ្ញារបស់វាក៏ស្រាលជាង ក្តៅតិចៗ ស៊ីតិច ភ្នែក ស្រអាប់មានអាចម៍ភ្នែក លាមកជួនរឹង ជួនរាវ ។ជម្ងឺនេះអាចបន្លាយពេលពី ១ ទៅ ២ ខែ ។   ខ វិធីការពារ ចាក់ថ្នាំការពារជាការសំខាន់ណាស់ ។ ប៉ុន្តែគប្បីយកចិត្តទុកដាក់លើបញ្ហាមួយចំនួន ដូចតទៅនេះ

• ថែរក្សាខ្លួនជ្រូកមានសុខភាពល្អ អនុវត្តអនាម័យអោយបានត្រឹមត្រូវ ត្រូវត្រួពិនិត្យ ចំពោះការដឹកជញ្ជូនជ្រូកពីតំបន់មួយទៅតំបន់មួយទៀត ។
• ត្រូវចាក់ថ្នាំការពារតាមពេលកំណត់ ចាក់លើកទី ១ នៅពេលផ្តាច់ដោះ (អាចការពារ បានមួយឆ្នាំ) ។

  ២ ជម្ងឺសារទឹកជ្រូក ជម្ងឹនេះ បង្កឡើងដោយមេរោគឈ្មោះ Pasteurella Mutocida ជាជម្ងឺឆ្លងមួយ ហើយ ច្រើនកើតរាត់រាយ ។ ជ្រូកកើតជម្ងឺនេះ មានរោគសញ្ញារលាកស្ងួត និងមានចំណុច ក្រហម នៅលើស្បែក និង បណ្តាលមកពីបាក់តេរី ។

   រោគសញ្ញា

• គ្រុនក្តៅឡើង ៤២ អង្សាសេ មិនស៊ីចំណី ហើយមានជាំឈាមនៅគ្រប់ភ្នាស
• សត្វពិបាកដកដង្ហើម​ ហើយក្អកដូចកើតរបេង ឬក្តៀនអាចម៍
• ហៀរទឹកមាត់ ហើយទឹកសបោរខាប់ ហើមបំពង់ក
• ស្បែកមានចំណុតក្រហម

បច្ចេកទេសសម្រាប់ដាំដុះដំណាំពោត

បច្ចេកទេសសម្រាប់ដាំដុះដំណាំពោត រូបសាស្រ្តនៃដំណាំពោត       ក. លក្ខណៈទូទៅ ពោតជាដំណាំមួយដែលមានឈ្មោះវិទ្យាសាស្រ្តហៅថា Zea mays ស្ថិតនៅក្នុងគ្រួ សារ Poacea ។ ពោតជាប្រភេទ រុក្ខជាតិមួយដែលមានដើមឈរត្រង់ស្លូរទៅលើ ហើយ លទ្ធដែល អាចលូតលាស់បាន មាន កំពស់ទៅតាមប្រភេទនៃពូជរបស់ពោត នីមួយ ៗដំណាំពោត មិនមានការបែកគុម្ពទេ ប៉ុន្តែបើបែកគុម្ពនោះក៏បែកតិចតួចដែរ។ ចំពោះ ពោត មិនមាន ភាពធន់ទ្រាំទៅនិង អាកាស ធាតុហួតហែងដូច ដំណាំដទៃ ទៀតនោះទេ។ នៅក្នុង ប្រទេសកម្ពុជាយើង ដោយសារ តែពោត វាមាន ភាព ងាយស្រួលក្នុងការដាំដុះ។ព្រម ទាំងងាយស្រួល​ក្នុងការលក់​​ និងថែទាំ ​។​​ ដំណាំពោត អាចលូតលាស់បានល្អ នូវដី ដែល មានសំណើម ជម្រៅ យ៉ាងតិច ៣០ សង់ ទីម៉ែត្រ ពោត មានផ្កាញី និងផ្កាឈ្មោល នៅលើ ដើមតែមួយ ជា ទូទៅផ្កាឈ្មោលចេញមុន បន្ទាប់មកផ្កាញីចេញតាមក្រោយ ខ្យល់បក់ធា្លក់ផ្កាឈ្មោល មកលើ ផ្កាញី​​​វាក៏អាចបង្ក កំនើតបាន។ ពោតមានអាយុវែង ឬខ្លី អាស្រ័យទៅ តាមប្រភេទពូជ។ ពោតខ្លះមានអាយុពី 90 ថ្ងៃ 100-130ថ្ងៃ ។ ចំពោះពោតនៅ ប្រទេស កម្ពុជាយើង គឺមានអាយុត្រឹមតែ 85ថ្ងៃ 90-100ថ្ងៃ ប៉ុណ្ណោះ ។ ជាទូទៅ ជារុក្ខជាតិ មានដើមដងតែមួយគត់ គ្មានបែកមែក ឬ បែកគុម្ពទេ ។ ប៉ុន្តែក្នុងករណីខ្លះអាចបង្កើតបាន ដងដើមច្រើនដែរ ។កំពស់ដើមជាទូទៅពី 1,5 ម៉ែត្រ ទៅ 3 ម៉ែត្រ ។ នៅអាមេរិកខាងត្បូង គេប្រទះ ឃើញពូជពោតខ្លះកំពស់ដល់ 9 ម៉ែត្រ ។ ដើមវាមានថ្នាំងជាច្រើន នៅតាមថ្នាំង និមួយៗ មានដុះស្លឹក ដែលមានរាងទ្រវែងប្រហែល 1 ម៉ែត្រ ទទឹងប្រហែល 10 សង់ទី ម៉ែត្រ ហើយ គ្រាប់របស់វាស្ថិតនៅជាជួរតំរៀបគ្នា ជាជួរជុំវិញស្នូល បង្កើតបានជាផ្លែ ដែល មានទ្រវែង និងមានពណ៌ផ្សេងៗគ្នាអាស្រ័យទៅតាមពូជ ។      ខ. ប្រព័ន្ធឫសពោតជារុក្ខជាតិក្នុងគ្រួសារ poacea ឬ​ Gramincea ជាប្រភេទរុក្ខជាតិគ្មានឫសកែវ ពោលគឺមានតែឫសរយោងដែលមានលក្ខណៈជាសសៃឆ្មារៗ ហើយឫសអាចលូតលាស់ អាស្រ័យដោយលក្ខខ័ណ្ឌក្សេត្របរិស្ថាន​ និងអាកាសធាតុ ។ប្រព័ន្ធឫសនៃដំណាំ ពោត ចែកចេញជា 3 ប្រភេទៈ ឫសពន្លក ឫសរយាង និង​ឫសប្រយោង ៖ a. ឫសពន្លក ឫសនេះដុះចេញពីផ្នែករបស់គ្រាប់តែម្តង ពោលគឺដុះចេញពីផ្នែកដំបូងនៃ អំប្រ៊ីយ៉ុង ( មាន ប្រភពចេញពី រ៉ាឌីខល របស់គ្រាប់ ) ។ ឫសប្រភេទនេះ ចាប់ផ្តើមលូត លាស់ក្នុងរយៈ ពេលដំណុះ ។ មុខងាររបស់ឫសនេះ មានតួនាទីបន្ទាប់បន្សំក្នុងការស្រូប យកទឹក និងសារ ធាតុសរីរាង្គ ម្យ៉ាងទៀត គឺដើម្បីទ្រទ្រង់កូនរុក្ខជាតិកុំអោយដួលនៅ ពេលដែលដុះ ចេញ ដំបូង។គេសង្កេតឃើញឫសដំបូង ឬ​ ឫ​សពន្លកនេះ ងាប់ទៅវិញក្នុង កំឡុងពេល ដែលពោតមានឫសពី 6-8​ ។ b. ឫសរយាង ឫសរយាងជាឫសដែលចុះចេញពីថ្នាំងដំបូងនៃដងដើមដែលនៅក្រោមដី​។ ឫសនេះកើត ឡើងនៅក្នុងកំឡុងពេលដែលដំណាំពោតមានសន្លឹក 3-4 ។ នៅក្នុងដំណាក់ កាលលូត លាស់ខ្លាំង ឫសនៃថ្នាំងខាងលើដុះចាក់ផ្តេកទៅខាងតំរង​ទៅរកស្រទាប់ដីខាង លើ ហើយបន្ទាប់មកដុះចាក់ចូលទៅក្នុងដីវិញ ក្នុងចលនាការមួយឈរត្រង់ ។ ឫស ប្រភេទនេះ ដុះចាក់គ្រប់ទិសទីតាំងអស់នៅក្នុងដី ដែលមានជំរៅ 2 សង់ទីម៉ែត្រ ទៅ 3 សង់ទីម៉ែត្រ ដោយយោងទៅតាមសភាពដើម ។ ម្យ៉ាងទៀត មានឫសមួយចំនួនតូចអាច ចាក់ចូល ទៅក្នុងដីបាន 2 ម៉ែត្រ ឫសនេះអាចចាក់លាតសន្ធឹងតាមខ្សែដេកចំងា​យ 60 សង់ទី ម៉ែត្រ ហើយមានកូនទីស្រូកទឹក សារធាតុចិញ្ចឹម និងសម្រាប់ទ្រទ្រង់ដើម ដោយ សារវា មានលទ្ធភាពចាក់ចូលយ៉ាងជ្រៅទៅក្នុងស្រទាប់ដី ។ ម្យ៉ាងទៀត ឫសប្រភេទនេះ អាច ស្រូបយកអុកស៊ីសែន 60 ភាគរយ ពីខ្យល់ និងសំណើមបរិយាកាសផងដែរ ។ c. ឫសប្រយោង  ឫសនេះ អាចមើលឃើញ​ដុះចេញពីថ្នាំងនៃដងដើមរបស់ពោត ស្ថិតនៅ ស្រទាប់ផ្ទៃដី ពោលគឺថ្នាំងទី 2 រហូតដល់ថ្នាំងទី 4 ។​ ឫសទាំងនេះ​ ច្រើននៅ ផុតពីផ្ទៃដី ដែលយើង ចាំបាច់ត្រូវពូនគល់ ដើម្បីអោយវាមានលទ្ធភាពស្រូបយកទឹក និងសារធាតុ ចិញ្ចឹម ឬ សម្រាប់ទ្រទ្រង់ដើមផងដែរ ។ ប្រព័ន្ធឫសប្រយោងក៏ដូចជាប្រព័ន្ធឫសរយាងដែរ វាមានការដុះលូតលាស់ រហូត ដល់វគ្គ ដាក់ទឹកដោះ ។ រីឯសមត្ថភាពរបស់ឫសគ្មានការស្រូបយកសារធាតុចិញ្ចឹម ពីក្នុង ដី ត្រូវ បានបញ្ចប់ក្នុងដំណាក់កាលផ្លែទុំពេញលេញ ។ ជាមួយនឹងការលូតលាស់ នៃ ប្រព័ន្ធឫស វាមានទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និតទៅនឹងទិន្នផលរបស់ពោត ពោលគឺ ប្រសិន បើប្រព័ន្ធ ឫសលូតលាស់ខ្លាំងចាក់ចូលទៅក្នុងស្រទាប់ដីនេះវាអាចបង្កលក្ខណៈងាយ ស្រួលដល់ ដំណាំពោតក្នុងការទប់ដើមក្នុងភាពរាំងស្ងួតក្នុងការស្រូបទឹក និងសារធាតុ ចិញ្ចឹមផ្សេងៗ ។         គ. ដងដើម      ដើមពោតជាធម្មតាមានកំពស់ប្រែប្រួល 2-5 ម៉ែត្រ ។ ចំពោះពូជខ្លះទៀតមាន កំពស់ ត្រឹមតែ 40-50 សង់ទីម៉ែត្រ ប៉ុណ្ណោះនៅតំបន់ខ្លះទៀត ដើមដងរបស់ពូជពោតខ្លះ អាចទៅ ដល់ 6 ម៉ែត្រ ។ លក្ខណៈកំពស់នេះអាស្រ័យទៅតាមលក្ខខ័ណ្ឌអាកាសធាតុ ដី និង ពូជ។ ជាទៅមានរាងមូលនៅគល់ និងផ្នែកខាងលើនៃដើមមានរាងពងក្រពើ ។ នៅ លើដងដើម រួមមានថ្នាំង​ និងចន្លោះថ្នាំងជាទូទៅអាចមានចំនួនជាមធ្យម 21 ប៉ុន្តែជួន កាលរយាង ទៅតាមលក្ខណៈពូជអាចប្រែប្រួលពី 8 – 38 ។         ជាទូទៅពោតជារុក្ខជាតិមួយដែលមិនបែកគុម្ព យើងសង្កេតឃើញវាមានដើម ទោលតែមួយគត់ តែករណីពិសេសអាចបែកគុម្ពដែលមានចំនួនពី 2-3 ដើម ។ នៅលើ ថ្នាំងផ្នែកខាងក្រោមនៃដើម 2-5 ថ្នាំង អាចមានដុះឫសរយាង និងឫសប្រយោង។ នៅលើ ថ្នាំងមានស្លឹក និងស្នៀត និងនៅក្នុងដើមពោតបំពេញដោយជាលិការទន់ស្ពោត និង សរសៃរឹងនៅព័ន្ធជុំវិញ ព្រមទាំងមានសរសៃស្រទាប់ខាងដើមនៅខាងក្រៅ ។         ឃ. ស្លឹកពោត        ស្លឹកដុះចេញពីថ្នាំង ហើយឆ្លាស់គ្នាមានរាងទ្រវែងស្រួចចុង នៅគែមស្លឹកមាន បន្លា ឬ រោមរឹងតូចឆ្មារ និងមានទ្រនុងនៅចំកណ្តាល តាមបណ្តោយស្លឹកហើយមាន សរសៃ វែងនៃស្លឹកតូចៗ ស្លឹកមានប្រវែងពី 30-150 សង់ទីម៉ែត្រ ។ ក្នុងមួយដើមមានស្លឹក ពី 8-38 ជាមធ្យមពី​ 12-18 ស្លឹក ។ វាប្រែប្រួលអាស្រ័យទៅតាមពូជ ចន្លោះគុម្ព និងកម្រិត បច្ចេក ទេសដាំដុះ ។         ស្លឹកមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការស្រូប កាបូនិច ដើម្បីធើ្វរស្មីសំយោគ ម្យ៉ាងទៀតក្នុង ផ្ទៃស្លឹកមានបន្សំសារធាតុជាច្រើនអាស្រ័យហេតុនេះ ហើយ យើងអាចសំគាល់ភាព លើស ឬ ខ្វះសារធាតុចិញ្ចឹម និងជម្ងឺផ្សេងៗ នៅលើរូបសណ្ឋានរបស់ស្លឹក ។ vស្លឹកចែកចេញជាបីផ្នេក ស្រទាប់ស្លឹកដែលផ្អោបនឹងដើម អណ្តាតស្លឹក តួស្លឹក និងទ្រនុង       ង. ផ្កាពោត      ពោតជារុក្ខជាតិដែលមានផ្កានៅលើដើមតែមួយ ប៉ុន្តែផ្កាញី និងផ្កាឈ្មោល ស្ថិត នៅទីតាំងផ្សេងពីគ្នា ។ ផ្កាឈ្មោលស្ថិតនៅខាងចុងដើម វាជាប្រភេទផ្កាកញ្ចុំដែលមាន មែកផ្កាតូចៗជាច្រើន ស្ថិតនៅព័ទ្ធជុំវិញអក្សផ្កា ។ កញ្ចុំនេះផ្ទុកទៅដោយផ្កាឈ្មោលជា ច្រើន ហើយផ្កាឈ្មោលនិមួយៗ ផ្ទុកថង់លំអង 3 គូរ ។ ផ្កាឈ្មោលចែកចេញជាបីផ្នែកសំខាន់ៗ ទងកេសឈ្មោល សំបក ថង់លំអង         ថង់លំអងផ្ទុកទៅលំអងឈ្មោលជាច្រើន ផ្កាឈ្មោលមានលក្ខណៈជាគូរ ហើយ ក្នុងមួយគូរមានបរិមាណផ្ការហូតទៅដល់ 200-250ផ្កា និងក្នុងនិមួយៗ មានលំអងផ្កា ប្រមាណ 1,200 លំអង ។ ក្នុងរយៈពេលចេញផ្កាថង់លំអងផ្កាត្រូវបានចេញមកក្រៅ​ត្របកផ្កា ហើយក្លែបលំអងរបើកធា្លក់សំយ៉ាកមកក្រោម ក្រោយអំពើនៃខ្យល់ និងសត្វ ល្អិតបានបញ្ចូលលំអងទៅផ្កាញី ។ ផ្កាញីស្ថិតនៅផ្នែកកណ្តាលដែលមានសំបកព័ទ្ធជុំ វិញ ហៅថា ស្នៀតពោត ។ គេសំគាល់ផ្កាញីដោយសក់ពោតដែលវាជាចំពង់ផ្កាញី ។         ផ្កាញីនីមួយៗ ចែកចេញជាពីរផ្នែកសំខាន់ៗ គឺអូវុល និងអេស្ទីល ។ សក់ពោត មានរាងឆ្មារៗ នៅក្នុងសក់នេះ មានអង្គធាតុរាវល្អិតម៉្យាងសម្រាប់ទប់ឃាត់លំអងផ្កា ឈ្មោល និងដឹកជញ្ជូនលំអងទៅរកក្រពេញបន្តពូជ ( អូវុល ) ដើម្បីបង្កើតគ្រាប់ ។ តាមការស្រាវជ្រាវសេនេទិចបានអោយដឹងថា 95 ភាគរយ បន្តពូជដោយបង្ក កំណើរ និង 5 ភាគរយ តាមស្វ័យបង្កកំនើត ។ ចំពោះប្រទេសកម្ពុជា ពោតភាគច្រើន ចាប់ផ្តើមចេញផ្កាកំឡុងពី 45-55 ថ្ងៃបន្ទាប់ពីថ្ងៃដាំ ។ ច. ផ្លែ និងគា្រប់ផ្លែពោតជាទូទៅស្ថិតនៅចំកណ្តាលដើម ដែលមានកំពស់ 70 សង់ទីម៉ែត្រ ពីដី ដែលមានចំនួនផ្លែពី 1-2​ផ្លែ។ ផ្លែគ្របដណ្តប់ទៅដោយត្របកជាច្រើនស្រទាប់ ។ ចំនួនជួរ នៃគ្រាប់ស្ថិតនៅក្នុងផ្លែមាន 8 ទៅ​ 12 ជួរ និងអាចច្រើនជាងនេះ ។ ក្នុងផ្លែនីមួយៗ មាន គ្រាប់ពី 300 ទៅ 1,000 គ្រាប់ តំរៀបជាជួរព័ទ្ធជុំវិញស្នូល ។ ផ្លែពោតមានប្រវែង 15 ទៅ 25 សង់ទីម៉ែត្រទំហំវាប្រែប្រួលពី 3 ទៅ 5 សង់ទីម៉ែត្រ ។ ចំណែកឯគ្រាប់មានពណ៌ ស ក្រហម ស្វាយ លឿងព្រលែត ។ ពណ៌ខុសគ្នាអាស្រ័យទៅតាមប្រភេទពូជនីមួយៗ ។ គ្រាប់រាងតូចសំប៉ែតចែកចេញជាបីផ្នែកៈ សំបកគ្រាប់ មានតួនាទីការពារគ្រាប់ សាច់ក្នុង ផ្ទុកទៅដោយអាមីដុង និងប្រូតេអ៊ី បណ្តូលគ្រាប់ ជាពន្លកខ្ចីផ្តល់កំណើតដល់ដើម និងឫស ។ សារធាតុដែលមាននៅក្នុងគ្រាប់ üប្រូតេអ៊ីន             ចំនួនៈ                 8% -10% üខ្លាញ់                   ចំនួនៈ                 3,4%-3,5% üអាមីដុង              ចំនួនៈ                 39%-74% üទឹក                      ចំនួនៈ                 10%-13% üរ៉ែ និងវីតាមីន      ចំនួនៈ       1,2%-1,5% ទ្រង់ទ្រាយនៃលក្ខណៈជីវសាស្រ្តរបស់ដំណាំពោត វដ្តជីវិតរបស់ដំណាំពោតដំណាក់កាលលូតលាស់របស់ដំណាំពោតចែកចេញជា 5 ដំណាក់កាល៖  ដំណាក់កាលដាំរហូតដល់ចេញពន្លក  ដំណាក់កាលចេញពន្លករហូតដល់ចេញផ្កា  ដំណាក់កាលចេញផ្ការហូតដល់បង្កើតផ្លែ  ដំណាក់កាលលូតលាស់ផ្លែ  ដំណាក់កាលទុំ ហើយការលូតលាស់ខ្លាំងឡើងដល់កម្រិតមុនវគ្គ ចាប់ផ្តើមបង្កើតកួរផ្កា ។ ក្នុងវគ្គ នេះចំពោះលក្ខខ័ណ្ឌសមស្របពោតអាចលូតបានប្រវែង 10-12 សង់ទីម៉ែត្រ ក្នុងមួយ យប់មួយថ្ងៃ ។  1. ដំណាក់កាលដាំរហូតដល់ចេញពន្លក   ក្នុងរយៈពេលនេះ យើងកំណត់យកចាប់តាំងពីរពេលដែលគ្រាប់ធ្លាក់ដល់ដី រហូតដល់ ពេលកូនពោតមានសន្លឹក 2 ។ ក្នុងរយៈពេលនៃការផ្តល់កំណើតពោតមួយថ្មី នេះ គឺអាស្រ័យទៅដោយជីជាតិដែលមានក្នុងគ្រាប់ និងជាពិសេសទឹកដែលមានក្នុងដី ព្រោះគ្រាប់ពោតត្រូវការស្រូបយកទឹកដើម្បីដុះពន្លក ។ ក្នុងនោះសំពោធរវាង Embryo និង Endosperm ខុសគ្នា ជាហេតុធ្វើអោយ Radical លេចចេញពីគ្រាប់ក្នុងរយៈពេល 2 ទៅ 3 ថ្ងៃ បន្ទាប់ពីដាំរួច បន្ទាប់មកក្លាយទៅ ជាឫសពន្លក ចំណែកឯ Plumule ក៏ក្លាយទៅជាស្លឹក ។ ក្នុងដំណាក់កាលនេះមានរយៈប្រ មាណពី 7 ទៅ 8 ថ្ងៃ ប៉ុណ្ណោះ ។               2.ដំណាក់កាលចេញពន្លករហូតដល់ចេញផ្កា   ក្រោយពីការចេញពន្លករវាងពី 12 ទៅ​14 ថ្ងៃក្រោយមក គេសង្កេតឃើញការ លូតលាស់របស់ពោតមានការយឺតយ៉ាវ ។ ហេតុដូច្នេះ ត្រូវជ្រោយដីអោយបានស្រឡះ ដើម្បីដកយកស្មៅចង្រៃចេញ បន្ទាប់មកប្រព័ន្ធឫសចាប់ផ្តើមលូតលាស់ ហើយការលូត លាស់កើនឡើងថេរ នៅពេលដែលពោតមានស្លឹក 3-4 ។ នៅក្នុងដំណាក់កាលនេះ ចែកចេញជា 2 ដំណាក់កាល៖  ពេលលូតលាស់ចំនួនថ្នាំងឫសស្លឹក ក្នុងពេលលូតលាស់ យើងចាប់គិតពីកូនពោតមានស្លឹក 2 ទៅ 7 ស្លឹក គឺ ប្រមា ណ 25 ថ្ងៃបន្ទាប់ពីដែលដុះចេញពន្លក ។ ក្នុងដំណាក់កាលនេះ គេសង្កេតឃើញដើម ពោតដុះចេញនូវចំនួនថ្នាំង និង ស្លឹកជាប់គ្នា ព្រោះពេល នោះពោតនៅទាបនៅឡើយ ។ ពេលលូតលាស់ដើម និង ត្រៀមចេញផ្កា ក្នុងខណៈនេះគេសង្កេតឃើញលូតលាស់យ៉ាងខ្លាំង ដោយសារការលូតលាស់ ប្រវែងនៃចន្លោះថ្នាំងនិមួយៗ ហើយដងដើមរីកទំហំប្រវែងស្លឹកទាំងទ្បាយលូតលាស់ ទំហំទូលាយដែ ម៉្យាងទៀត គេសង្កេតឃើញស្លឹកទី 2 និងទី 3 ចាប់ផ្តើមត្រៀមងាប់ និង ស្លឹកខាងលើក្តោបដោយសារវាមានបំរុងចេញផ្កា ។ រយៈពេលលូតលាស់ដងដើម នឹង ត្រៀមចេញផ្កានេះរយៈពេលពី 30 ថ្ងៃ ទៅ 35 ថ្ងៃ ។          3.ដំណាក់កាលចេញផ្ការហូតដល់បង្កើតផ្លែនេះជាដំណាក់កាលរីកចំរើននៃផ្កាឈ្មោល និងផ្កាញី ស្នៀតពោត ការបង្ក កំនើត ចាប់ផ្តើមមានឡើងនៅពេលពោតមានអាយុពី​ 45 ថ្ងៃទៅ 75 ថ្ងៃ ចំពោះការប្រែ ប្រួលនេះ គឺវាអាស្រ័យទៅតាមពូជលក្ខខ័ណ្ឌអាកាសធាតុ និងដី ។ ការលូតលាស់នៃសក់ ពោត និងការបែកលំអងយូរ ឬ អាស្រ័យទៅដោយជីជាតិដី បើដីមានជីជាតិតិច និង ខ្វះទឹកខ្លាំងក្នុងរយៈពេលសក់ពោតនៃផ្កាញីចេញនោះ ការបែកលំអងរបស់ផ្កាឈ្មោល អាចពន្យាពេលរហូតទៅដល់ 15 ថ្ងៃ ។ ផ្ទុយទៅវិញ ក្រោយលក្ខខ័ណ្ឌអំណោយផលល្អ ដីមានជីជាតិគ្រប់គ្រាន់ គ្មានភ្លៀង ឬ ខ្យល់ខ្លាំង ផ្កាញី និងផ្កាឈ្មោលអាចបង្កាត់គ្នាបាន ភា្លម ៗ នៅថ្ងៃដំបូងដែលផ្កាពោតចេញទូទាំងចំការ ក្នុងរយៈពេល 3 ថ្ងៃ ។ ក្នុងដំណាក់ កាលនេះ សីតុណ្ហភាព និង សំណើមមានសារៈសំខាន់ណាស់ បើសិនពេលនេះ មាន បរិស្ថានមិន សូវល្អ អាចអោយខូចលំអងឈ្មោល និងបណ្តាលអោយទិន្នផលថយចុះ ។         4.ដំណាក់កាលលូតលាស់ផ្លែក្រោយពីបង្កាត់ហើយ គេសង្កេតឃើញស្នៀតពោតមានការលូតលាស់យ៉ាង រហ័សទាំង ទំហំ និងទ្រវែង ។ ក្នុងពេលអូវុលចាប់ផ្តើមរីកចំរើន ហើយបង្កើតប្រូតេអ៊ីន ស្ករ​ ។ រយៈពេលលូតលាស់ផ្លែនេះ មានពី 50 ទៅ 55 ថ្ងៃ បន្ទាប់ពីផ្កាឈ្មោល និងផ្កាញី បង្កាត់ចូលគ្នាហើយ ។ ការលូតលាស់ចែកចេញជា 4 វគ្គ : វគ្គកំណរកំណើតគ្រាប់ វគ្គដាក់ទឹកដោះ វគ្គ ដាក់ម្សៅ និងវគ្គគ្រាប់ឡើងរឹង ។  វគ្គកំណរកំណើតគ្រាប់ ដំណាក់កាលនេះចាប់ផ្តើម ធើ្វការបង្កាត់ ហើយយើងពិនិត្យឃើញថា ផ្នែកខាង គល់នៃសក់ពោតឡើងស្វិត។ ចំណែកឯអូវុលគ្រាប់ពោត ក៏រីកធំ ធាត់បន្តិចម្តង ។  វគ្គដាក់គ្រាប់ទឹកដោះ ក្នុងដំណាក់កាលនេះ ទំហំគ្រាប់មិនអាចរីកធំធាត់បានទៀតទេ ដោយសារវា បង្កើនភាពខាប់នៅក្នុងគ្រាប់ដែលល្អ យើងមើលឃើញ មានពណ៌លឿងខ្ចី ហើយគ្រាប់ មានសភាពជាទឹកដោះ ដែលមានជាតិទឹកខ្ពស់គឺ 70 ភាគរយ ។ វគ្គដាក់គ្រាប់ ឬ ម្សៅ គ្រាប់មានពណ៌លឿង បរិមាណទឹកក្នុងគ្រាប់ថយចុះនៅតែ 50 ភាគរយ ទៅ 60 ភាគរយ ។  វគ្គគ្រាប់ឡើងរឹង គ្រាប់ខិតទៅរកភាពរឹងផ្នែកកណ្តាលនៃគ្រាប់មានស្នាមឆ្នូតរួមមានគំនូសនៅ ក្នុងនោះ ខណៈនេះគ្រាប់មានសំណើមពី 40 ភាគរយ ទៅ 50 ភាគរយ ។ ហើយ​រូប​រាង​របស់គ្រាប់មានសភាពពេញលេញទៅតាមប្រភេទគ្រាប់ពោត ធេ្មញសេះ ឫ ពោតរឹង ឫ ពោតដំណើប ។          5. ដំណាក់កាលទុំដើមចាប់ផ្តើមប្រែពណ៌ទៅជាពណ៌លឿង ស្លឹកចាប់ផ្តើមក្រៀមស្ងួត គ្រាប់វារឹង ហើយភ្លឺរលោង និងស្ងួត ហើយសំណើមក្នុងគ្រាប់មានត្រឹមតែ 20 ភាគរយ ប៉ុណ្ណោះ។ បើគិតតាំងពីថ្ងៃដាំរហូតដល់ទុំមានរយៈពេលពី 90 ទៅ 130 ថ្ងៃ ។ តាមរយៈពេលនៃការលូតលាស់របស់ដំណាំពោត គេចែកជាក្រុមដូចតទៅ៖  ពូជស្រាលបំផុតមានរយៈពេល   2.5 ទៅ 3 ខែ មានចំនួនស្លឹក ពី ​11-12 ពូជស្រា

ការធ្វើជីធម្មជាតិពីកាកសំណល់របស់សត្វពាហនៈ

ការធ្វើជីធម្មជាតិពីកាកសំណល់របស់សត្វពាហនៈ

 វិធីសាស្រ្តធម្មតាក្នុងការប្រើប្រាស់កាកសំណល់របស់សត្វ
ពាហនៈបានបង្ហាញអោយឃើញថាមានការបាត់បង់យ៉ាងច្រើន
នូវជីវជាតិដែលមាន
 - របស់សត្វ​ដូចជា ទឹកនោមសត្វ លាមកសត្វ ។ ការប្រើប្រាស់សាធាតុ
ផ្សេងៗសម្រាប់ សត្វពាហនៈដេកកាត់បន្ថយការបាត់បង់នូវសារធាតុទាំងនោះ ។
១ របៀបអនុវត្តន៍
 - ប្រមូលរុក្ខជាតិស្ងួតមកកាប់ចិញ្រ្ចំជាកំណាត់តូចៗ វត្ថុធាតុទាំងនោះរួមមានៈ ស្មៅ
ចំបើង រុក្ខជាតិ សម្រាប់កា្រលអោយសត្វដេកពីលើ ព្រោះសារធាតុទាំងនោះស្រូប យកទឹកនោមសត្វ​ហើយលើសពីនេះទៀត វាបន្ថែមគុណភាពដល់ជីកំប៉ុស្ត ទៀតផង។
 - ចំពោះកំរាលដែលយើតក្រាលអោយសត្វដេកមានកំរាស់ប្រហែល ១២​ទៅ ១៣ សង់ទីម៉ែត្រ សម្រាប់សត្វដេកពីលើ ដើម្បីអោយវត្ថុធាតុទាំងនោះស្រូបយកទឹក នោមរបស់សត្វ និងលាមកសត្វជ្រាបចូលក្នុងកំរាល ហើយស្អែកឡើង យើងអាច ប្រមូលកាកសំណល់ទាំងនោះ ទៅដាក់ក្នុងរោងជីកំប៉ុស្ត៍បានហើយ ។
 - យើងអនុវត្តបែបនេះ ជារៀងរាល់ថ្ងៃ រហូតដល់តែពេញរោងជីកំប៉ុស្ត៍របស់យើង។
 - ចំណែកកំរាលក៏សើមជោគដោយទឹកនោមសត្វ និងលាមកសត្វយកទៅដាក់ក្នុង
គំនរជី ក្នុងរយៈពេលជាមួយខែកន្លះ ឬតិចជាងនេះ យើងអាចប្រើប្រាស់បាន។
២ ចំពោះបរិមាណសត្វផ្តល់លាមក
 - សត្វពាហនៈដែលមានទំងន់ 150 គីឡូក្រាម អាចផ្តល់លាមក 2.20​តោន ក្នុងរយៈពេល 6 ខែ 10 ថ្ងៃ ។ ចំពោះលាមកគោក្របី ជាមធ្យមក្នុងមួយថ្ងៃ ស្មើនឹង 7,5 ភាគរយនៃទំងន់របស់វា។ - ការគ្រប់គ្រងជីលាមកសត្វពាហនៈបានល្អ អាចផ្តល់ជាតិអាសូតដល់ដី 70ភាគ រយ ផូស្វ័រ75 ភាគរយ និងជាតិប៉ូតាស្យូម 80 ភាគរយនៃជីជាតិដែលមានក្នង លាមកសត្វ។
 - ក្នុងទឹកនោមសត្វមានជាតិអាសូត 2 ភាគ(2/3N) និង (4/5 kg) នៃជាតិក្លរ។  - ទឹកនោមមានមុខងារសំខាន់ក្នុងការធ្វើអោយកាកសំណល់រលួយ។


 ឯកសារយោង  សាកលវិទ្យាល័យ ជា ស៊ីម កំចាយមារ 2006

ជម្ងឺបង្កលើដំណាំបន្លែ

ជម្ងឺបង្កលើដំណាំបន្លែ

១ ​ជម្ងឺលើដំណាំត្រសក់ និងដំណាំននោង
ជម្ងឺផ្សិតដែលកើតនៅលើដំណាំត្រសក់មានឈ្មោះថា Bouny mildea វាចាប់ផ្តើមកើតឡើងមានស្នាមដំបៅរាងជ្រុង ៗ
ក្រោយមក វាចាប់ផ្តើមងាប់កោសិកា​(អេនូក្រូទិច)។ នៅលើផ្ទៃខាង ក្រោម ស្លឹកយើងសង្កេតឃើញមានស្ព័រ។ ជម្ងឺនេះច្រើនកើតនៅរដូវ វស្សា និងរដូវប្រាំង)។

២ ជម្ងឺលើដំណាំឪឡឹក
ជម្ងឺនេះបង្កឡើងដោយផ្សិតឈ្មោះ Anthra uore ជាទូទៅវាចាប់ ផ្តើមមានពណ៌លឿង ហើយចាប់ផ្តើមរាលដាលដោយ ស្ព័រ ក្រោយ មកស្នាមនេះ កាន់តែរីកធំ ធ្វើអោយស្លឹកធ្លុះ ហើយមាននៅលើដើម ស្លឹក ជាពិសេសនៅលើផ្លែជិតទុំ (មានកើតនៅរដូវវស្សា និងរដូវ ប្រាំង) ហើយកើតឡើងដោយសារការស្រោចទឹកធ្វើអោយស្ព័របែកភាយ។

៣ ជម្ងឺរលួយគល់ជម្ងឺនេះច្រើនកើតនៅពេលជិតប្រមូលផល ហើយបង្កឡើងដោយបាក់តេរី វាអាចចូលទៅ បំផ្លាញលើដំណាំស្ពៃ​បានតាមស្នាមបំផ្លាញរបស់ពពួកសត្វល្អិត វាអាចកើតនៅរដូវប្រាំង និងរដូវវស្សា ការកើតនេះអាចបណ្តាលពីការស្រោចទឹក ពិសេសនៅរដូវវស្សាច្រើនកើត ជម្ងឺនេះខ្លាំង។

វិធានការ

• បន្ថយការស្រោចទឹក
• បន្ថយការខ្ទាតទឹកពីដី
• បន្តយកាធ្វើអោយរបួស ឬ​ដំបៅដោយសារសត្វល្អិត​មេកានិច

ការដាំដើមខ្លឹមច័ន្ទ

ការដាំដើមខ្លឹមច័ន្ទ

      ជាប្រភេទរុក្ខជាតិព្រៃ ត្រូវការជាតិអាសូតនិងផូស័្វរច្រើន ឯប៉ូតាស្យូមវិញមិនចាំបាច់មានក៏បានដើមរុក្ខជាតិនេះ ចូលចិត្ត ដុះប្រដេញជាមួយរុក្ខជាតិផ្សេងៗ ។

• ពេលនៅតូចត្រូវការម្លប់ជាង ៦០ %
• ពេលមានអាយុពី ២ ឆ្នាំឡើងទៅត្រូវការម្លប់ ៣០ %
• ចាប់ពីរឆ្នាំទី៣ វាមានកំលាំងគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីរីកលូតលាស់
• ជាប្រភេទរុក្ខជាតិបៃតងក្រម៉ៅ
• ការដាំដើមខ្លឹមច័ន្ទកំរមានសត្វល្អិតបំផ្លាញណាស់ តែបើមានសត្វល្អិតបំផ្លាញ ដើមវិញនោះ គឺជាពេលដែលយើងបានទទួលផល(ពេលដើមខ្លឹមច័ន្ទមានជម្ងឺ ជាពេលដែលខ្លឹមច័ន្ទផ្តល់ផលអោយយើង)។
• ការដាំដើមខ្លឹមច័ន្ទយើងត្រូវធ្វើអោយដើមខ្លឹមច័ន្ទមានជម្ងឺទើបឆាប់មានខ្លឹម ដូចជា ធ្វើអោយមានស្រមោចចោះចូលទៅក្នុងដើមទើបឆាប់មានខ្លឹម។
• ផ្សិតសៗ រោលដើមក៏ធ្វើអោយដើមខ្លឹមច័ន្ទកើតបានជាខ្លឹមបានដែរ ព្រោះផ្សិតនេះ ត្រូវការចូលស៊ីទៅក្នុងដើមខ្លឹមច័ន្ទដែរ។
• ខ្លឹមច័ន្ទមានពីរប្រភេទ គឺដើមខ្លឹមច័ន្ទញី និងដើមខ្លឹមច័ន្ទឈ្មោល។
• លក្ខណៈនៃដើមខ្លឹមច័ន្ទញី មានស្លឹកស្រួចវែងអង្កាញ់ ការផ្តល់ខ្លឹមយូរជាងដើមខ្លឹម ច័ន្ទឈ្មោល ដាំរយៈពេល ៧ ឆ្នាំទើបអាចប្រមូលបាន។
•  ឯដើមខ្លឹមច័ន្ទឈ្មោលវិញមានស្លឹកប៉ោងមូលចាំងថ្ងៃរលើប ឆាប់មានខ្លឹមជាងដើម ខ្លឹមច័ន្ទញី ដាំរយៈពេល ៧ ឆ្នាំទើបអាចបង្កើតផលបាន។

បើតាមលក្ខណៈធម្មជាតិនៃរុក្ខជាតិខ្លឹមច័ន្ទនេះវិញ ត្រូវមានរយៈពេលពី ១០ ទៅ ១៥ ឆ្នាំ ទើបអាចកើតខ្លឹមបាន។ តែបច្ចុប្បន្ននេះ ដោយមានការស្រាវជា្រវបច្ចេកទេសថ្មី ពេលដើម ខ្លឹមច័ន្ទមានអាយុ ៦ ឆ្នាំឡើងទៅយើងអាចបង្កើតខ្លឹមបាន។   ការជ្រើសរើសទីតាំងសម្រាប់ដាំ

• ដីត្រូវមានលំដាប់ PH 5.5 ទៅ 7
• ត្រូវការជាតិអាសូត N ចាប់ពី 5 ទៅ 8 %
• ត្រូវការជាតិផូស្វ័រ P ចាប់ពី 5 % ឡើងទៅ​
• ចំពោះជាតិប៉ូតាស្យូម មិនចាំបាច់មានក៏បានដែរ
  សណ្ឋានដីសម្រាប់ដាំ
• ជាដីទួលមិនលិចទឹក (បើលិចទឹកមិនអោយលើស ២ ថ្ងៃទេ)។
• ដីព្រៃក្បែរជើងភ្នំក្រោមម្លប់ឈើ
• ដីក្នុងចំការដាំចន្លោះដំណាំហូបផ្លែ ( ស្វាយ ល្មុត ដូង )
• ដីក្រហម ដីខ្មៅ ដីស និងដីល្បាយខ្សាច់ហើយមានលក្ខណៈជា       ដីជំរាលទេរជាការប្រសើរ
  
  វិធីសាស្រ្តក្នុងការដាំដើមខ្លឹមច័ន្ទ
• ជីករណ្តៅទំហំ ៤ តឹក ៤ ជ្រុង និងជំរៅ ១ តឹកកន្លះ ហើយចន្លោះពីរណ្តៅ ១ ទៅ ១ ទៀត ចំងាយ ២ ម៉ែត្រកន្លះ ក្នុងមួយហិចតាអាចដាំបានចំនួន ១៥០០ ទៅ ១៦០០ដើម។
• រោយជីអង្កាមដុតមួយរណ្តៅ ១ គីឡូក្រាម លាយជាមួយកំទេចកំទីរុក្ខជាតិ (គួរតែ យកស្លឹកទន្រ្ទាំងខែត្រជាការល្អ ព្រោះរុក្ខជាតិប្រភេទនេះសំបូរអាសូតច្រើនណាស់)។​​​​​
• ស្រោច អ៊ី អិច អិម បំបែក បូកនិង អរម៉ូន និងបំប៉នដើម អោយបានចំនួនទឹកពេញ រណ្តៅដោយខ្នាតស្មើៗគ្នា។
• ផ្សំបាន ១ លីត្រលាយទឹក ៥០០ លីត្រ (ស្រោចអោយជោគពេញរណ្តៅតែម្តង)។
• លប់ដីអោយបានកំរាស់១​សង់ទីម៉ែត្រ
• ទុកចោលរយៈពេល ៣ ទៅ ៥ ថ្ងៃ ដើម្បីអោយ អ៊ី អិច អិម ធ្វើដំណើរការ។
• យកកូនខ្លឹមច័ន្ទមកដាំក្នុងរណ្តៅ លប់ដីអោយប្របមាត់រណ្តៅ
• គ្របស្មៅ ឬចំបើងលើគល់ ដើម្បីរក្សាសំនើម (ខ្លឹមច័ន្ទត្រូវការសំនើម ៥០ % ទើប ការលូតលាស់លឿន) ។
• ក្នុងរយៈពេល​១ អាទិត្យស្រោចជីបំប៉នដើម ១​ដង (សូមអានការណែនាំពីការ ប្រើប្រាស់បច្ចេកទេស អ៊ី អិច អិម ) ដោយកំណត់យកខ្នាត ១ លីត្រ​ជីបំប៉នលាយ ទឹក ៥០០ លីត្រ (ទឹកស្អាត១ លីត្រលាយជីបំប៉ន ២ សេសេ)។
• ពេលរុក្ខជាតិបានកំពស់ ១៥០ សង់ទីម៉ែត្រ ទៅ ២០០ សង់ទីម៉ែត្រ ត្រូវពន្លះមែកតូច ៗ ចេញអោយអស់ ទុកតែដើមឡើងត្រង់ទៅលើប៉ុណ្ណោះ។


ប្រភេទខ្លឹមច័ន្ទ

• ខ្លឹមពណ៌ខ្មៅ ជាខ្លឹមល្អជាងគេ ( ១ គីឡូក្រាម មានតម្លៃថ្លៃ)។
• ខ្លឹមពណ៌ក្រហមព្រឿង
• ខ្លឹមពណ៌លឿងអន់ជាងគេ

អត្ថប្រយោជន៍របស់ខ្លឹមច័ន្ទ   សម្រាប់ធ្វើមេទឹកអប់ និងថ្នាំពេទ្យ ជាលេលាបស្បែក ជាថ្នាំពេទ្យអាចព្យាបាល ជម្ងឺដូចជា តក់ស្លុត ក្អកមាន់ ឆាប់ហត់ ពង្រឹងប្រព័ន្ធសរីរាង្គមនុស្ស រមាស់ស្បែកស្ងួត គិតច្រើន នោមទាស់ សំបូរទឹកក្នុង ខ្លួន ហើមពោះ និងជម្ងឺផ្សេងៗទៀត។

           ឯកសារយោង
           សៀវភៅការណែនាំពីបច្ចេកទេស អ៊ី អិច អិម
          ថ្ងៃទី 01 ខែ មិនា ឆ្នាំ 2007

អគ្គបណ្ឌិត ប៊ុត សាវង្ស Dr. Buth Savong in USA 2005 #1