បច្ចេកទេសដាំដុះដំណាំម្រះ

បច្ចេកទេសដាំដុះដំណាំម្រះ

         I លក្ខណៈទូទៅ
       ម្រះ គឺជាប្រភេទដំណាំបន្លែយ៉ាងសាមញ្ញដែលប្រជាជន
គ្រប់គ្នាតែងតែបរិភោគជាបន្លែក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ។ដំណាំម្រះ
ប្រជាជននិយមចូលចិត្តដាំគ្រប់រដូវ វាមានភាពងាយស្រួលក្នុងការដាំដុះព្រមទាំងាយ
ស្រួល​ក្នុងការ លក់​​នៅលើទីផ្សារ  ​​វាធន់ទ្រាំ​នឹង​សីតុណ្ហភាព ដែលម្រះ អាចលូតលាស់
បានល្អនូវចន្លោះ ​​២៥-៣០ អង្សាសេ។  ដូច្នេះ ដើម្បីជួយដល់ប្រជាកសិករបង្កើនទិន្ន
ផលបន្លែ និងជួយបង្កើនសេដ្ឋកិច្ច គ្រួសារកសិករនៅតាមជនបទតាមរយៈការផ្តល់នូវ
បទពិសោធន៍ និងបច្ចេកទេស មួយ ចំនួនដូចជា របៀបដាំដុះ ស្រោចស្រព ថែរក្សាដំ
ណាំដោយខ្លួនឯង និងបច្ចេកទេសសាមញ្ញៗនូវចំណេះដឹងទូលំទូលាយខាងផ្នែកក
សិកម្ម។
II បចេ្ចកទេសងាយៗក្នុងការដាំម្រះ
         ១. ការរៀបចំដី

•  ​ភ្ជួរហាលដីអោយស្ងួត ហើយរាស់ប្រមូលយកស្មៅចេញ
•  ភ្ជួររាស់យ៉ាងតិចឲ្យបាន ៣-៤ សារ
•  ទទឹង ១ ,២ម៉ែត្រ បណោ្តយទៅតាមស្ថានភាពដី
•  ចន្លោះជួរ ៨០ សង់ទីម៉ែត្រ ចន្លោះគុម្ព ៥០-៦០ សង់ទីម៉ែត្រ
  ២. ការជ្រើសរើសរដូវដាំដុះ

        ការជ្រើសរើសរដូវដាំដុះ មានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ ក្នុងការដាំដុះដំណាំ
គ្រប់ប្រភេទទាំង អស់មិនថា ដំណាំណានោះទេ។ ដោយសារតែ ការដំាដុះនៅរដូវ
ក្តៅ វាមានបញ្ហាច្រើន ដែលប្រឈមមុខដូចជា កត្តាសត្វល្អិត បាក់តេរី វីរុស និង
ពពួកផ្សិត។ រដូវកាលសមស្រប សម្រាប់ដំណាំគឺ

• រដូវរំហើយចាប់ពីខែ តុលា-វិច្ឆិកា ប្រមូលផលដល់ខែ កុម្ភៈ
• រដូវប្រាំងចាប់ពីខែ ឧសភា-កក្តដា ប្រមូលផល ខែ សីហា
  ៣ . ការជ្រើសរើសពូជ

• ពូជដែលមានប្រភពច្បាស់លាស់ (ពូជនាំចូលពីបទេស ឬ ពូជក្នុងស្រុក)
• ពូជសុទ្ធដែលមានភាគរយដំណុះចាប់ពី ៨៥-៩០ ភាគរយ
• ពូជដែលមានអាយុកាលខ្លី តែទទួលបានទិន្នផលខ្ពស់
• ពូជធន់នឹងជម្ងឺ សត្វល្អិត និងអាកាសធាតុ
  ៤. ការបណ្តុះគ្រាប់

ដាស់ដំណេកៈ

• មុនបណ្តុះត្រូវហាលថ្ងៃ១៥​ នាទី  នៅពេលថ្ងៃត្រជាក់
• ពេលព្រឹកម៉ោង 8 ទៅ ម៉ោង 9 ព្រឹក បើពេលល្ងាច ម៉ោង 4 ល្ងាច
•  គ្រាប់ពូជត្រូវលាងទឹកឲ្យស្អាត
• ចំពោះគ្រាប់ពូជត្រាំទឹកក្តៅតិច ៗ ទៅតាមប្រភេទគ្រាប់ពូជ
•  ផ្អាប់នឹងក្រណាត់ ១ -២ យប់ ដើម្បីឲ្យគ្រាប់ដុះពន្លកបានល្អ
  ចំណាំ: គ្រប់មុខដំណាំទាំងអស់ត្រូវតែដាស់ដំណេក គឺមានន័យថា
  ត្រូវតែត្រាំទឹកក្តៅ តិចៗ ។

ក. ការបណ្តុះក្នុងកន្ទោង

• ធ្វើកន្ទោងស្លឹកចេក ឬ ស្លឹកត្នោត ថង់បា្លស្ទិចក៏បាន
• យកជីកំប៉ុស្ត មួយបង្គីលាយដីបី បង្គី យកដីដែលលាយរួចហើយ ដាក់ក្នុងកន្ទោងសឹ្លកចេក
• បន្ទាប់មកយកគ្រាប់ ចំនួន ២-៣ គ្រាប់ ដាក់ក្នុងកន្ទោង
• យកដីដែលមានជីជាតិមករោយពីលើស្តើងៗ ដាក់ចំបើងគ្របពីលើ
• ស្រោចទឹកឲ្យជោគ រយៈពេល ៣ ថ្ងៃ បន្ទាប់មកស្រោចទឹកបន្ត ១ ថ្ងៃម្តង
• ស្រោចទឹកជីកំប៉ុស្ត ដើម្បីបំប៉នកូនដំណាំឲ្យដុះលូតលាស់ល្អ
• ១០ ថ្ងៃក្រោយ ត្រូវដកកូនដំណាំចេញខ្លះ ទុកតែ ១ ដើម ១ កន្ទោង ដើម្បីឲ្យវាថ្លោសល្អ

ចំណាំ : ប៉េងប៉ោះ ត្រសក់ ត្រប់ ម្ទេស .....
ខដាំផ្ទាល់ដី                                                    ចំពោះរងដាំត្រូវដាក់ជីកំប៉ុស្តលាយដីដំបូកច្របល់អោយសព្វ ទើបយកគ្រាប់
 មកដាំ៖

• ត្រូវដាំអោយចន្លោះជួរនិងចន្លោះគុម្ពសមល្មម
• បន្ទាប់គ្របចំបើងពីលើដែលកាត់ខ្លីៗ ដើម្បីការពារសំណើមដី
• ក្រោយមកស្រោចទឹកអោយជោគ
• ១ សប្តាហ៍ ស្រោចទឹកជីកំប៉ុស្តម្តង
• កំណត់ចំណាំ : ម្រះ ល្ពៅ ឪឡឹក ...

  វិធីសាស្រ្តការពារកូនដំណាំ

• គ្រាប់ពូជដំណាំទាំងអស់ អាចត្រាំទឹកស្លឹកស្តៅ ដែលផ្សំពីរុក្ខជាតិពុល
• ប្រើស្បៃការពារដំណាំនូវពេលវាដុះ ពីសត្វល្អិត
• បាចផេះចង្រ្កានមុនពេលមុនដាំ

  ៥.ងាយៗក្នុងការដាំដុះម្រះ                                      ចន្លោះគុម្ព 50-60cm
ចន្លោះជួរ 80cmចន្លោះរង 50cm

•  លើករង ទទឹង ១,២ ម៉ែត្រ បណ្តោយតាមស្ថានភាពដី
•  មួយរងដាំជាពីរជួរ
•  លើករងបណ្តោយថ្ងៃទើបល្អ
•  កាប់រណ្តៅ ដាក់ជីកំប៉ុស្ត ០,៥-១ គីឡូក្រាម ក្នុងមួយរណ្តៅ
•  ចន្លោះគុម្ពៈ ៥០-៦០ សង់ទីម៉ែត្រ
• ចន្លោះជួរ ៨០ ម៉ែត្រ
• ចន្លោះរងមួយ ទៅរងមួយទៀត គឺ ៥០ សង់ទីម៉ែត្រ

              III វិធីសាស្រ្តងាយៗ ក្នុងការថែទាំដំណាំ
      ក. ការគ្របកូនម្រះ                                        ជាទូទៅការគ្របកូនម្រះជាចាំបាច់គ្រប បន្ទាប់ពីដាំ យើងគ្របកូនដំណាំការពារ កំដៅ។គេអាចប្រើស្លឹកឈើស្ងួតចំបើងក្រណាត់ប្លាស្ទិចជាការចំាបាច់។              
       ខ.ការជំរះស្មៅ ពូនគល់

• ជំរះស្មៅ កុំអោយស្មៅដណ្តើមជីជាតិជាមួយដំណាំ
• បំបាត់ជម្រករបស់សត្វល្អិតផងដែរ
• ជ្រុំដីអោយដីធូរ ជា្របទឹកបានល្អ ក្រោយដាំ ៧ - ១០ ថ្ងៃ
• ផ្អាក់ស្រោចទឹក ១ ថ្ងៃ
• ប្រើចបចក់ ដើម្បីជំរះស្មៅ
• ធ្វើលើកទី២ នៅពេលត្រប់ជិតចេញផ្ក
   គ.ការស្រោចស្រព
        ម្រះជាប្រភេទដំណាំមួយដែលត្រូវការទឹកជាប្រចាំ ហើយស្រោចទឹក
  មួយថ្ងៃ ពីរដងក្នុងមួយថ្ងៃ។ ប៉ុន្តែនៅពេលម្រះចាប់ផ្តើមចេញផ្កា រហូតដល់ប្រមូលផល វាត្រូវ ការទឹក និងជីជាតិច្រើនជាងពេលដាំ។
   ​ឃ ការរៀបចំទ្រើង ឬធ្នើរ

      ជាទូទៅការដាំម្រះលើករងងាយស្រួលក្នុងការថែទាំស្រោចទឹកបោចស្មៅ
និងដាក់ជី៖

• ងាយស្រួលក្នុងការថែទាំ
  • ក្រោយពេលម្រះផ្លែ១សប្តាហ៍យកក្រដាស់ មកចងរុំផ្លែកុំឲ្យសត្វ
    មកទិចផ្លែ។
  • ងាយស្រួលក្នុងការប្រមូលផល
    IV ការធ្វើជីកំប៉ុស្ត ថ្នាំប៉ូវ និងថ្នាំពុលធម្មជាតិ​

១.​ ជីកំប៉ុស្តគោ
       សម្ភារ
កាំបិត ពូថៅ ស្លឹក បង្គោលឈើ ដែកគោល លួសចប                            វត្ថុធាតុដើម                                    
រុក្ខជាតិបៃតងស្រស់ៗ រួមមានៈ ស្លឹកទន្រ្ទាំនខែត្រ សណ្តែកខ្មោច សណ្តែក  បាយ ស្លឹកអង្កាញ.....ជាដើម។
     - លាមកសត្វគ្រប់ប្រភេទរួមមានៈ លាមកគោ ក្របី ជ្រូក មាន់ ទា
     - កាកសំណល់ផ្ទះបាយមានដូចជា ផេះចង្រា្កន បន្លែ ទឹកបាយ និង កំទេចកំទីផ្ទះបាយផ្សេងៗ របៀបធ្វើ     ទំហំរោងធ្វើតាមលទ្ធភាព ដែលអាចរកវត្ថុធាតុដើមបានយកវត្ថុធាតុទាំង អស់កាប់អោយតូចល្អិតបន្ទាប់មកទៀត ត្រូវដាក់វត្ថុស្ងួតមុនដូចជា ចំបើង ស្លឹក ឈើស្ងួតបន្ទាប់មកដាក់លាមកសត្វក្រាលពីលើ ហើយស្រោចទឹកដាក់រុក្ខជាតិ ស្រស់ក្រាលម្តង​​ទៀត បន្ទាប់មកដាក់កាកសំណល់ផ្ទះបាយចុងក្រោយដាក់លាមក សត្វម្តងទៀត ក្រោយៗ ទៀតធ្វើដូចគ្នាបាន។ឧស្សាហ៍ស្រោចទឹកមួយសប្តាហ៍ម្តង
ចំពោះរដូវវស្សា តែចំពោះរដូវ ប្រាំងត្រូវស្រោចទឹក ២ ទៅ ៣ ម្តងក្នុងមួយសប្តាហ៍ ប្រសិនបើ ទឹកមិនបានគ្រប់គ្រាន់ទេវាមិនងាយរលួយទេ។     ត្រូវកាយច្របល់មួយសប្តាហ៍ម្តង ដោយទុករយៈពេល ៣ ទៅ ៦ ខែទើប ប្រើប្រាស់បាន។
របៀបប្រើប្រាស់                                                    ការប្រើប្រាស់ជីកំប៉ុស្ត អាចដាក់ទា្រប់បាត មុនពេលដាំដំណាំ ១៨ តោនក្នុង មួយហិចតា។     ដាក់បំប៉នក៏បាន នៅពេលដំណាំលូតលាស់
២. ជីកំប៉ុស្តទឹក
      សម្ភារ
           ពាងទឹក គំរបពាង ឈើប្រដាប់កូរ  
      វត្ថុធាតុដើម
    លាមកសត្វ                 : ៥ គីឡូក្រាម
 ទឹកនោមមនុស្សសត្វ   : ៣​លីត្រ
     ទឹក                           :​ ២០ លីត្រ
   រុក្ខជាតិស្រស់បៃតង    : ១០ គីឡូក្រាម
       របៀបធ្វើ

•  កាប់ចិញ្រ្ចំរុក្ខជាតិអោយម៉ដ្ឋ ដាក់ក្នុងពាងទឹក
•  ដាក់លាមកសត្វពីរខាងលើ ហើយចាក់ទឹកធម្មតាចូល គ្របអោយជិត
•  ដាក់ក្រោមម្លប់ឈើជាការស្រាច
•  ៧ ថ្ងៃកូរម្តង ដើម្បីអោយខ្យល់ចេញចូលឆាប់កាច់។
• រក្សាទុករយៈពេល ១៥ ថ្ងៃក្បាលត្រីរលួយអស់នៅសល់តែទឹកពណ៌
  ប្រផេះ មានក្លិនខ្មោះៗ សញ្ញានេះ បង្ហាញថា ទឹកជីអាចប្រើប្រាស់បាន។
  ការប្រើប្រាស់

•  ទឹកជី ២​ កំប៉ុងទឹកដោះគោលាយទឹកធម្មតា ១៥ លីត្រ
•  ប្រសិទិ្ធភាព លើបន្លែដូចជា​ ត្រប់ ត្រសក់ ប៉េងប៉ោះ ត្រកួន ស្ពៃ ...
     ៣. ថ្នាំប៉ូវពីរុក្ខជាតិ

ចេកទុំ           :២ គីឡូកា្រម
ល្ហុងទុំ           :២ គីឡូកា្រម
ល្ពៅទុំ       :២ គីឡូកា្រម
ខ្នុរទុំ              :២ គីឡូកា្រម
ស្ករ               :១ គីឡូកា្រម
របៀបធ្វើ
    ចិញ្ច្រំឬ ចិតផ្លែឈើច្របាច់អោយម៉ត់
  ដាក់ក្នុងពាង ដាក់ស្ករ ចាក់ទឹកត្រាំ បិទគំរបទុកក្រោមម្លប់
    ផ្អាប់ទុករយៈពេល៧ថ្ងៃ កូរវាម្តង
                 V ការប្រើប្រាស់ជី                                      
ដំណាំម្រះត្រូវការជីច្រើនដំណាក់កាលៈ

• ការប្រើប្រាស់ជីទាំងពីរប្រភេទ

•      មុនពេលដាំ​​​​ ដាក់ទ្រាប់បាត ប្រើជីកំប៉ុស្តគោក ១០-១៥ តោន ប៉ុន្តែបើមួយម៉ែត្រការ៉េ ប្រើ ២ គីឡូក្រាម
•  ក្រោយដាំរយៈពេល ៧ ថ្ងៃ ប្រើជីកំប៉ុស្តទឹកលាយល្បាយទឹកស្មើគ្នា
•  ៣ សប្តាហ៍ក្រោយដាំបំប៉នជីកំប៉ុស្តគោក ១០ តោន ដាក់តាមចន្លោះគុម្ពលុបដីអោយជិត ហើយស្រោច ទឹកអោយជោគ
• ចុងក្រោយប្រើកំប៉ុស្តទឹក ៧ ថ្ងៃម្តង ដើម្បីជួយអោយម្រះចេញផ្កា បានច្រើន

                 VI ការគ្រប់គ្រង និងកំចាត់សត្វល្អិត                       សត្វល្អិតលើដំណាំម្រះ

• ដង្កូវចោះផ្លែ : វាតែងតែស៊ីចោះចូលទៅក្នុងផ្លែធ្វើអោយផ្លែម្រះស្អុយរលួយ។

      យើងអាចធ្វើស្រោមវា ដើម្បីការពារផ្លែម្រះពីសត្វល្អិតបាន​

•  ស្រោមម្រះ​ យើងអាចធ្វើពីរក្រដាស់​ស រឺ ក្រដាស​កាសែត​
•  យើងអាចធ្វើស្រោមពីរស្លឹកដូង រឺ ស្លឹកតោ្នតក៏បាន

        វិធានការការពារមាន៤ យ៉ាងក្នុងការកំចាត់សត្វល្អិត
        ១. វិធីសាស្រ្តដំាដុះ

•  ប្រើប្រាស់ពូជធន់ គ្មានជម្ងឺ
•  ផ្លាស់ប្តូរមុខដំណាំ និងដាំដំណាំបណ្តេញសត្វល្អិតដូចជា ស្លឹកគ្រៃ ជីនាងវង
•  ដាំដុះអោយទាន់ពេលវេលា សមស្របតាមរដូវកាល
•  ដាំចំរុះនៃរុក្ខជាតិដែលមានក្លិនឆួលខ្លាំង
  ២. វិធីសាស្រ្តកំចាត់ដោយដៃ

វិធីសាមញ្ញៗ ក្នុងការកំចាត់សត្វល្អិតនានា គឺ អនុវត្តន៍ដោយដៃប្រើសំណាញ់ អង្គប់ និងអន្ទាក់ភ្លើង។ សត្វល្អិតខ្លះៗ អាចបេះវាចេញដោយដៃ ហើយសំលាប់វាចោល
បាន។
          ៣.វិធីជីវសាស្រ្ត                                  ជាការកំចាត់សត្វល្អិត និងជម្ងឺតាមរយៈការប្រើប្រាស់ ប្រេដាទ័រ ប៉ារ៉ាស៊ីត ឬ ពួក ផ្សិតបង្ករោគ។ ពួកមានប្រយោជន៍មួយចំនួនដូចជា ពីងពាង ខ្មូតដី កន្ទុំរុយ ឪម៉ាល់ ជាដើម។
          ៤ វិធីសាស្រ្តកំចាត់សត្វល្អិតដោយ ថ្នាំពុលគីមី និងធម្មជាតិ          
          ក ថ្នាំពុលគីមី                                           ការកំចាត់សត្វល្អិតដោយប្រើថ្នាំពុលគីមីមិនគួរប្រើប្រាស់វាទេ ព្រោះវាធើ្វ អោយងាប់នូវសត្វមានប្រយោជន៍ និងប៉ះពាល់ដល់សុខភាពទាំងអ្នកប្រើប្រាស់  និងអ្នក ហូប ជាពិសេសនោះ ខូចបរិស្ថានមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន។ ប៉ុន្តែយើងអាចប្រើថ្នាំពុលធម្មជាតិបាន។                                  
          ខ. ថ្នាំពុលធម្មជាតិ        វត្ថុធាតុផ្សំ

• សំបកស្តៅ            :៣ គីឡូក្រាម
• រំដេង                  :០,៥ គីឡូក្រាម
• ស្លឹកផ្លែស្លែង          :៣ គីឡូក្រាម
• ថ្នាំជក់                  :០,៥ គីឡូក្រាម
• ម្ទេស                   :៣ គីឡូក្រាម
• ក្រូចឆ្មា                 :៥០ក្រាម
• ទឹកនោមមនុស្ស និងសត្វ :៤​លីត្រ

របៀបធ្វើហាន់វត្ថុធាតុផ្សំអោយល្អិត ដាក់ក្នុងពាងដែលមានចំណុះ ៣០០លីត្រ និងទឹក
នោម ៤លីត្រ ដាក់ផ្អាប់ជាមួយគ្នាក្នុងពាងនេះ រយៈពេល ២០ ៣០ថ្ងៃ អាចប្រើ
ប្រាស់ បាន។របៀបប្រើប្រាស់ទឹកថ្នាំ ១ លីត្រលាយទឹក ១៨ លីត្របាញ់លើ
រុក្ខជាតិរងការបំផ្លាញនោះ។        
                VII ការប្រមូលផល ការប្រមូលផល

• ការប្រមូលផលម្រះមានរយៈពេលខុសគ្នាទៅតាមប្រភេទ និងពូជរបស់វា។
• ម្រះ អាយុអាចប្រមូលផល ៥០ ថ្ងៃ អាស្រ័យទៅលើការថែ ទាំ ជាពិសេសការកាត់ស្លឹកចាស់ចោលដាក់ជីបន្ថែម និងស្រោចទឹក។
• ដោយប្រើកន្រ្តៃកាត់ ទើបមិនប៉ះពាល់ផ្លែ

របៀបទុកពូជម្រះ

• ពេលម្រះផ្លែតូចៗត្រូវរកក្តិបម្រះណាដែលមានផ្លែថ្លោសល្អ ៗ ពេលម្រះពេញក្តិបក ប៉ុនម្រាមដៃច្រកក្នុងឡុកក្រដាស។
• ការច្រកថង់ប្លាស្ទិចនាំឲ្យជប់ញើសធ្វើឲ្យផ្លែម្រះប្រេះក្រឡារលួយ។
• លុះដល់ផ្លែម្រះទុំល្មម គ្រាប់សំបុរផ្កាឈូក ទើបបេះទុកសម្រាប់ធ្វើពូជ។
• សូមកុំទុកឲ្យម្រះទុំពេក ព្រោះពេលដាំ សារក្រោយធ្វើឲ្យពូជក្លាយ ដោយចង្អូរក្រ ឡាម្រះទៅជាញឹកពូជមានក្រឡាញឹក ជាពូជ មិនល្អ ។
• ដើម្បីសំគាល់ថាផ្លែម្រះមានគា្រប់ពណ៌ផ្កាឈូក ច្របាច់ ផ្លែមើលបើលឺសូរ ប្រោះ គឺផ្លែម្រះនោះល្មមបេះធ្វើពូជតែបើ ជ្រលច្របាច់ទៅលឺ ព្រួក ។
• ផ្លែម្រះដែលបេះបានមកពុះយកគ្រាប់លាងទឹក សំដិលទុកក្នុងម្លប់ ២ ទៅ ៣ ថ្ងៃ(កុំហាលថ្ងៃក្តៅ ធ្វើអោយគ្រាប់ ស្វិតដាំលែងដុះ) រួចដេរ ថង់ក្រណាត់ច្រក សំដិលទុក ចំពោះគ្រាប់ម្រះដែលបេះភ្លាមយក មកដាំភ្លាម ក៏បានផលល្អដូច គ្រាប់ទុកបានយូរ តែកុំឲ្យហួសពី ១ ឆ្នាំ ។

បច្ចេកទេសដាំដុះដំណាំម្ទេស

  បច្ចេកទេសដាំដុះដំណាំម្ទេស

លក្ខណៈទូទៅ  
ម្ទេស គឺជាប្រភេទដំណាំមានក្លិនឈួល ឬ ហើរហើយម្ទេសខ្លះផ្លែ រាងមូលស្រួច កន្ទុយប្រវែងផ្លែខ្លី មេ្ទសផ្លែចង្កោម និងម្ទេសខ្លះ
ផ្លែមូលសំម៉ែតផ្លែខ្លះតូចៗក្នងប្រទេស កម្ពជា ដែលគេនិយមចូលចិត្តដាំគ្រប់រដូវ ដោយសារតែម្ទេស វាមានភាព ងាយស្រួល ក្នុងការដាំដុះព្រមទាំងាយស្រួល​ក្នុង
ការលក់​​នៅលើទីផ្សារ ។ ​​ដំណាំម្ទេសងាយស្រួលថែ ទាំហើយវាធន់ទ្រាំ​នឹង សីតុណ្ហ
ភាព ។ ចំពោះសីតុណ្ហភាពដែលម្ទេសអាចលូតលាស់ បានល្អ នូវចន្លោះ ​​២៥-៣០
អង្សាសេ ។ ប៉ុន្តែម្ទេសជាប្រភេទ រុក្ខជាតិមិនត្រូវ ការសំនើម ខ្ពស់ពេកទេ។ ម្ទេសមានអត្ថប្រយោជន៍ច្រើនយ៉ាងណាស់សម្រាប់ជីវភាពប្រចាំថ្ងៃដូចជាយកទៅកែច្នៃ ធ្វើជាម្ទេសក្រៀម ម្ទេសឆ្អើរ ជ្រក់ម្ទេស និងបរិភោគស្រស់។ដូច្នេះដើម្បីជួយដល់ប្រជា
កសិករបង្កើនទិន្នផលបន្លែ និងជួយបង្កើនសេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារកសិករតាមជនបទតាមរយៈ
ការផ្តល់នូវបទពិសោធន៍ និងបច្ចេកទេស មួយចំនួន ដូចជា របៀបដាំដុះ ស្រោចស្រព ថែរក្សាដំណាំ ដោយខ្លួនឯង និងបច្ចេកទេសសាមញ្ញៗនូវចំណេះដឹងទូលំទូលាយខាង ផ្នែកកសិកម្ម។
 បចេ្ចកទេសងាយៗក្នុងការដាំម្ទេស
១. ការរៀបចំដី

•  ​ភ្ជួរហាលដីឲ្យស្ងួត ហើយរាស់ប្រមូលយកស្មៅចេញ
•  ភ្ជួររាស់យ៉ាងតិចឲ្យបាន ៣-៤ សារ
•  ទទឹង ១,២ ម៉ែត្រ បណោ្តយទៅតាមស្ថានភាពដី
•  ចន្លោះជួរ ៨០ សង់ទីម៉ែត្រ ចន្លោះគុម្ព ៦០ សង់ទីម៉ែត្រ
  គុណសម្បត្តិនៃការរៀបចំដី
•  បំផ្លាញជម្រកសត្វល្អិត និងសំលាប់សត្វល្អិត
•  ដើម្បីឲ្យដីធូរមានខ្យល់ចេញចូល
•  បន្ទាប់មកភ្ជួររាស់សារជាថ្មី ដើម្បីបំបែកដីម៉ដ្ឋ
•  ងាយស្រួលក្នុងការលើករង
•  កាត់បន្ថយការកើតជម្ងឺ បាក់តេរី វីរុស ផ្សិត
  គុណវិបតិ្តមិនបានរៀបចំដី
•  បង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដល់ ពពួកសត្វល្អិតបង្កកំណើត
•  ងាយកើតជម្ងឺ បាក់តេរី វីរុស ផ្សិតផងដែរ
•  ដីមិនមានខ្យល់ចេញចូល ស្មៅច្រើន

២. ការជ្រើសរើសរដូវដាំដុះ     ការជ្រើសរើសរដូវដាំដុះ មានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ ក្នុងការដាំដុះដំណាំគ្រប់ ប្រភេទទាំង អស់មិនថា ដំណាំណានោះទេ។ ដោយសារតែ ការដំាដុះនៅរដូវក្តៅ វាមានបញ្ហាច្រើន ដែលប្រឈមមុខដូចជា កត្តាសត្វល្អិត បាក់តេរី វីរុស
និងពពួកផ្សិត។ រដូវកាលសមស្រប សម្រាប់ដំណាំគឺ

• រដូវរំហើយចាប់ពីខែ តុលា-វិច្ឆិកា ប្រមូលផលដល់ខែ កុម្ភៈ
• រដូវប្រាំងចាប់ពីខែ ឧសភា-កក្តដា ប្រមូលផល ខែ សីហា

៣ . ការជ្រើសរើសពូជ

• ពូជដែលមានប្រភពច្បាស់លាស់ (ពូជនាំចូលពីបទេស ឬ ពូជក្នុងស្រុក)
• ពូជសុទ្ធមានភាគរយដំណុះពី ៨៥-៩០ ភាគរយ
• ពូជដែលមានអាយុកាលខ្លី តែទទួលបានទិន្នផលខ្ពស់
• ពូជធន់នឹងជម្ងឺ សត្វល្អិត និងអាកាសធាតុ
  

៤. ការបណ្តុះគ្រាប់
ដាស់ដំណេកៈ

• មុនបណ្តុះត្រូវហាលនៅពេលថ្ងៃល្ងាច ១៥​ នាទី
• គ្រាប់ពូជត្រូវលាងទឹកឲ្យស្អាត
• ត្រាំទឹក ១៥ នាទីសិន តាមប្រភេទគ្រាប់ពូជសំបកស្តើង ឬ​ក្រាស់
• គ្រាប់ពូជសំបកក្រាសត្រាំទឹក ១-២ យប់
• ទើបផ្អាប់នឹងក្រណាត់ ១ -២យប់ ដើម្បីឲ្យគ្រាប់ដុះពន្លកបានល្អ

        ការបណ្តុះក្នុងកន្ទោង

• យកជីកំប៉ុស្ត មួយបង្គីលាយដីបី បង្គី
• ធ្វើកន្ទោងស្លឹកចេក ឬ ស្លឹកត្នោត
• យកដីដែលលាយរួចហើយ ដាក់ក្នុងកន្ទោងសឹ្លកចេក
• បន្ទាប់មកយកគ្រាប់ ចំនួន ១ គ្រាប់ ដាក់ក្នុងកន្ទោង
• យកដីដែលមានជីជាតិមករោយពីលើស្តើងៗ ដាក់ចំបើងគ្របពីលើ
• ស្រោចទឹកឲ្យជោគ រយៈពេល ៣ ថ្ងៃ បន្ទាប់មកស្រោចទឹកបន្ត ១ ថ្ងៃម្តង
• ស្រោចទឹកជីកំប៉ុស្ត ១ សប្តាហ៍ម្តង ដើម្បីបំប៉នកូនដំណាំឲ្យដុះលូតលាស់ល្អ
• ១០ ថ្ងៃក្រោយ ត្រូវដកកូនដំណាំចេញខ្លះ ទុកតែ ១ ដើម ១ កន្ទោង ដើម្បីឲ្យវាថ្លោសល្អ
  បណ្តុះផ្ទាល់ដី

      ចំពោះថ្នាល់បណ្តុះ ត្រូវដាក់ជីកំប៉ុស្តលាយដីដំបូកច្របល់អោយសព្វ ទើបយកគ្រាប់ មកបណ្តុះ។

• ត្រូវបណ្តុះអោយរង្វើលល្មម
• បន្ទាប់មករោយដីគ្របពីលើ និងចំបើង ដែលកាត់ខ្លីៗ ដើម្បីការពារសំណើមដី
• ក្រោយមកស្រោចទឹកអោយជោគ
• ១ សប្តាហ៍ ស្រោចទឹកជីកំប៉ុស្តម្តង

 វិធីសាស្រ្តការពារកូនដំណាំ 

•  គ្រាប់ពូជដំណាំទាំងអស់ អាចត្រាំទឹកស្លឹកស្តៅ ដែលផ្សំពីរុក្ខជាតិពុល
•  ប្រើស្បៃការពារកូនដំណាំនូវពេលវាដុះ ពីសត្វល្អិត
•  បាចផេះចង្កា្រនមុនពេលសាប ឬ បណ្តុះ

៥. ងាយៗក្នុងការដាំដុះម្ទេស

• លើករង ទទឹង ១ ម៉ែត្រ បណ្តោយតាមស្ថានភាពដី
• លើករងជាពីរជួរក្នុងមួយរង
• លើករងបណ្តោយថ្ងៃទើបល្អ
• កាប់រណ្តៅ ដាក់ជីកំប៉ុស្ត ០,៥-១ គីឡូក្រាម ក្នុងមួយរណ្តៅ
• ចន្លោះគុម្ពៈ ៥០ សង់ទីម៉ែត្រ
• ចន្លោះជួរ ៦០ សង់ទីម៉ែត្រ
• ចន្លោះរងមួយ ទៅរងមួយទៀត គឺ ៤០ សង់ទីម៉ែត្រ

 វិធីសាស្រ្តងាយៗ ក្នុងការថែទាំដំណាំ  
  ១.ការជំរះស្មៅ ពូនគល់

• ជំរះស្មៅ កុំអោយស្មៅដណ្តើមជីជាតិជាមួយដំណាំ
• បំបាត់ជម្រករបស់សត្វល្អិតផងដែរ
• ជ្រុំដីអោយដីធូរ ជា្របទឹកបានល្អ ក្រោយដាំ ៧ - ១០ ថ្ងៃ
• ផ្អាក់ស្រោចទឹក ១ ថ្ងៃ
• ប្រើចបចក់ ដើម្បីជំរះស្មៅ
• ធ្វើលើកទី២ នៅពេលម្ទេសជិតចេញផ្កា

  ២.ការស្រោចស្រព

• ម្ទេស ជាប្រភេទដំណាំមួយដែលត្រូវការទឹកខុសពីដំណាំដទៃទៀត
• ម្ទេស ត្រូវការទឹកសើម នៅពេលដាំ
• បន្ទាប់ពីដាំបាន១សប្តាហ៍ ម្ទេសត្រូវការទឹកធម្មតារហូតដល់ម្ទេសចេញផ្កា
• នៅពេលក្តឹប ត្រូវបង្កើនការស្រោចទឹកឡើងវិញ 

  ៣.​ ការដោតចំណារ និង ការកាត់មែក
    ចំណារត្រូវដោតអោយឈរត្រង់ ការពារដួលរលំ ដើម្បីកុំអោយមែកស្លឹក និងផ្លែធា្លក់ប៉ះដី ធ្វើអោយរលួយដោយសារផ្សិត បាក់តេរី និងមេរោគ ដែលឆ្លងពីដី។ ជាពិសេសធ្វើអោយផ្លែម្ទេសធំៗ ល្អ និងមិនស្អុយ។     ចងខ្សែនៅចុងចំណារទាំងអស់តាមបណ្តោយជួររង ដើម្បីទប់ចំណារទាំង អស់កុំអោយដួលនៅពេលមានខ្យល់។    
    ត្រូវកាត់មែក និងស្លឹកម្ទេសចោលខ្លះ។     រូចចងដើម និងមែក ស្លឹកម្ទេសភា្ជប់ទៅនិងចំណារ។  
    ត្រូវធ្វើការចងរបៀបនេះទៅតាមការលូតលាស់របស់ម្ទេស។ 
ការធ្វើជីកំប៉ុស្ត ថ្នាំប៉ូវ និងថ្នាំពុលធម្មជាតិ​
 ១.​ ជីកំប៉ុស្តគោក
  សម្ភារ      កាំបិត ពូថៅ ស្លឹក បង្គោលឈើ ដែកគោល លួសចប
  វត្ថុធាតុដើម     រុក្ខជាតិបៃតងស្រស់ៗ រួមមានៈ ស្លឹកទន្រ្ទាំនខែត្រ សណ្តែកខ្មោច សណ្តែក បាយ ស្លឹកអង្កាញ.....ជាដើម។     លាមកសត្វគ្រប់ប្រភេទរួមមានៈ លាមកគោ ក្របី ជ្រូក មាន់ ទា កាកសំណល់ផ្ទះបាយមានដូចជា បន្លែ ទឹកបាយ និងកំទេចកំទី ផ្ទះបាយផ្សេងៗ
របៀបធ្វើ

• ទំហំរោងធ្វើតាមលទ្ធភាព ដែលអាចរកវត្ថុធាតុដើមបាន
• យកវត្ថុធាតុទាំងអស់កាប់អោយតូចល្អិត
• បន្ទាប់មកទៀត ត្រូវដាក់វត្ថុស្ងួតមុនដូចជា ចំបើង ស្លឹកឈើស្ងួត
• បន្ទាប់មកដាក់លាមកសត្វក្រាលពីរលើ ហើយស្រោចទឹក
• ដាក់រុក្ខជាតិស្រស់ក្រាលម្តង
• បន្ទាប់មកដាក់កាកសំណល់ផ្ទះបាយ
• ចុងក្រោយដាក់លាមកសត្វម្តងទៀត (ក្រោយៗ ទៀតអសចធ្វើដូច គ្នាបាន)។
• ឧស្សាហ៍ស្រោចទឹក មួយសប្តាហ៍ម្តង ចំពោះរដូវវស្សា តែចំពោះរដូវ ប្រាំងត្រូវស្រោចទឹក ២ ទៅ ៣ ម្តងក្នុងមួយសប្តាហ៍ ប្រសិនបើ ទឹកមិនបានគ្រប់គ្រាន់ទេ វាមិនងាយរលួយទេ។
• ត្រូវកាយច្របល់មួយសប្តាហ៍ម្តង ដោយទុករយៈពេល ៣ ទៅ ៦ ខែទើប ប្រើប្រាស់បាន។                                                  

របៀបប្រើប្រាស់

• កំប៉ុស្ត អាចដាក់ទា្រប់បាត មុនពេលដាំដំណាំ ១៨ តោនក្នុងមួយហិចតា។
ការប្រើប្រាស់ជី
• ដាក់បំប៉នក៏បាន នៅពេលដំណាំលូតលាស់  
  

 ២.​ ជីកំប៉ុស្តទឹក
  សម្ភារ     ពាងទឹក គំរបពាង ឈើប្រដាប់កូរ        
  វត្ថុធាតុដើម    
គល់ស្លឹកគ្រៃ          : ១ គីឡូក្រាម    
លាមកសត្វ      : ៣ គីឡូក្រាម    
ថ្នាំជក់               : ២ ខាំ    
ទឹកនោមមនុស្ស ឬសត្វ :​ ៥ លីត្រ    
រុក្ខជាតិបៃតង       : ៣ គីឡូក្រាម    
ស្លឹកស្តៅ            : ៣ គីឡូក្រាម    
វល្លិ៍បណ្តូលពេជ្រ : 0,៥ គីឡូក្រាម    
ទឹក             : ១០ លីត្រ  
  របៀបធ្វើ

•  កាប់ចិញ្រ្ចាំស្លឹករុក្ខជាតិអោយល្អិតៗរួចចាក់ចូលពាងបន្ទាប់មកចាក់ទឹកនោម និងទឹកចូលក្នុងពាងគ្របគំរបអោយជិត ដាក់ពាងនៅក្រោមកំដៅ ថ្ងៃ ដើម្បីអោយវាឆាប់កាច់ ហើយកូរ ១ ថ្ងៃម្តង។
•  ក្រោយពីត្រាំទុកអស់រយៈពេលកន្លះខែមក បើសង្កេតឃើញ ទឹកឡើង ពណ៌ក្រម៉ៅ ហើយមានក្លិនស្អុយ បញ្ជាក់ថាវាកាត់បានល្អ យើងអាច យកទៅប្រើប្រាស់ស្រោចលើដំណាំបាន។                           

ការប្រើប្រាស់

• ទឹកជី ១​ កំប៉ុងទឹកដោះគោលាយទឹកធម្មតា ១០ លីត្រ
• ចាប់ផ្តើមស្រោចនៅពេលដំណាំដុះស្លឹក ៣ ស្លឹក ៤ ដោយ ១ សប្តាហ៍ ស្រោច ៣ ទៅ ៤ ដង ដើម្បីអោយដំណាំដុះលូតលាស់លឿន។
• ស្រោចលើដំណាំនៅពេលល្ងាច ប្រហែលជាម៉ោង ៤ ទៅ ៥ ល្ងាច។

ការប្រើប្រាស់ជី 
ដំណាំម្ទេសត្រូវការជីច្រើនដំណាក់កាលៈ

• ការប្រើប្រាស់ជីទាំងពីរប្រភេទមុនពេលដាំ​​​​ ដាក់ទ្រាប់បាត ប្រើជីកំប៉ុស្តគោក ១០-១៥ តោន ប៉ុន្តែបើមួយម៉ែត្រការ៉េ ប្រើ ២ គីឡូក្រាម
• ក្រោយដាំរយៈពេល ៧ ថ្ងៃ ប្រើជីកំប៉ុស្តទឹកលាយល្បាយទឹកស្មើគ្នា
•  ៣ សប្តាហ៍ក្រោយដាំបំប៉នជីកំប៉ុស្តគោក ១០ តោន ដាក់តាមចន្លោះគុម្ពលុបដីអោយជិត ហើយស្រោច ទឹកអោយជោគ
•  ចុងក្រោយប្រើកំប៉ុស្តទឹក ៧ ថ្ងៃម្តង ដើម្បីជួយអោយប៉េងប៉ោះចេញផ្កា បានច្រើន

ការគ្រប់គ្រង ការកំចាត់សត្វល្អិត និងជម្ងឺ        
  ១. ជម្ងឺ

• ជម្ងឺវីរុសៈ ធ្វើអោយរួញស្លឹកកើតឡើងគ្រប់រដូវកាល វាបង្កឡើងដោយ រុយសជាអ្នកចម្លង។ 

        វិធានការ          ជម្ងឺនេះគ្មានថ្នាំកំចាត់វាឡើយ គឺដកដើមដែលកើតចោលអោយឆ្ងាយដើម្បីបំបាត់ ជម្រក និងកំចាត់សត្វល្អិតដែលជាភ្នាក់ងារចម្លង ជម្ងឺ និងបាញ់ថ្នាំផ្សំពីរុក្ខជាតិពុលការ ពាររកពូជដាំដុះដែលធន់ និងជ្រើសរើសរដូវដាំដុះ។

• ជម្ងឺផ្សិត
  • កើតឡើងនៅដំណាក់កាលលូតលាស់ និងផ្លែ ធ្វើអោយពុកគល់ ស្ងួត ឬស​ដើម ហើយស្រពោនងាប់តែម្តង
  • ជម្ងឺបំផ្លាញផ្លែ​និងស្លឹក ធ្វើអោយស្លឹកឡើងម្សៅសៗ ពេញផ្ទៃស្លឹក បន្ទាប់មកស្ងួត ហើយ ជ្រុះធ្វើអោយម្ទេសងាប់ដើមទាំងមូល។

• បាក់តេរី
  •  បាក់តេរី ធ្វើអោយមានប្រជ្រុយស្លឹក ផ្លែ នឲបង្កើន អោយមានចំនុច តូចៗ លើស្លឹក ផ្កា ដើម ពណ៌​ត្នោតបណ្តាលអោយម្ទេសជ្រុះស្លឹក។
  • ជម្ងឺវីរុស

          មេ្ទសមានជម្ងឺវីរុស ចំនួន៤ សំខាន់គឺ

•  វិរុសធ្វើអោយស្តើងស្លឹកពណ៌លឿង
•  វីរុសធ្វើអោយខ្មូររួញស្លឹក
•  វីរុសធ្វើអោយខ្មូរស្លឹកឡើងលើជារមូៗ
•  វីរុសធ្វើអោយពណ៌លឿង

​  ២. សត្វល្អិតលើដំណាំម្ទេស
  ដង្កូវចោះផ្លែៈ វាតែងតែស៊ីចោះចូលទៅក្នុងផ្លែធ្វើអោយផ្លែម្ទេសស្អុយរលួយ។លក្ខណៈសំគាល់ៈ វាជាដង្កូវដែលគ្មាន រោមលើខ្លួន។
  ដង្កូវស៊ីរូងដើមៈ ខ្លួនវាមានរោមពណ៌បៃតងខ្ចី ចោះចូលក្នុងផ្លែម្ទេស។វិធានការការពារជម្ងឺ និង សត្វល្អិត

• ជ្រើសរើសរដូវកាល
• រៀបចំដីអោយបានល្អ សំអាតសៅ្ម
• កាត់ស្លឹក មែកក្រោមៗ ចោល
• ជ្រើសរើសពូជដែលធន់ ជម្ងឺ សត្វល្អិត
• បន្ថយការស្រោចទឹក
• ដកដុតចោល និងកំចាត់សត្វល្អិតដែលជាភ្នាក់ងារចំលងមេរោគ
• ឆ្លាស់មុខដំណាំ
• ប្រើថ្នាំផ្សំពីរុក្ខជាតិ
   វិធានការការពារមាន៤ យ៉ាងក្នុងការកំចាត់សត្វល្អិត
  ១. វិធីសាស្រ្តដំាដុះ

• ប្រើប្រាស់ពូជធន់ គ្មានជម្ងឺ
• ផ្លាស់ប្តូរមុខដំណាំ និងដាំដំណាំបណ្តេញសត្វល្អិតដូចជា ស្លឹកគ្រៃ ជីនាងវង
• ដាំដុះអោយទាន់ពេលវេលា សមស្របតាមរដូវកាល
• ដាំរុក្ខជាតិចំរុះដែលមានក្លិនឆួលខ្លាំង
  ២. វិធីសាស្រ្តកំចាត់ដោយដៃ

វិធីសាមញ្ញៗ ក្នុងការកំចាត់សត្វល្អិតនានា គឺ អនុវត្តន៍ដោយដៃប្រើសំណាញ់ អង្គប់ និងអន្ទាក់ភ្លើង។ សត្វល្អិតខ្លះៗ អាចបេះវាចេញដោយដៃ ហើយសំលាប់វាចោល បាន។  
        ៣.វិធីជីវសាស្រ្តជាការកំចាត់សត្វល្អិត និងជម្ងឺតាមរយៈការប្រើប្រាស់ ប្រេដាទ័រ ប៉ារ៉ាស៊ីត ឬ ពួក ផ្សិតបង្ករោគ។ ពួកមានប្រយោជន៍មួយចំនួនដូចជា ពីងពាង ខ្មូតដី កន្ទុំរុយ ឪម៉ាល់ ជាដើម។
  ៤. វិធីសាស្រ្តកំចាត់សត្វល្អិតដោយ ថ្នាំពុលគីមី និងធម្មជាតិ         
  ក ថ្នាំពុលគីមីការកំចាត់សត្វល្អិតដោយប្រើថ្នាំពុលគីមីមិនគួរប្រើប្រាស់វាទេ ព្រោះវាធើ្វអោយ ងាប់នូវសត្វមានប្រយោជន៍ និងប៉ះពាល់ដល់សុខភាពទាំងអ្នកប្រើប្រាស់ និងអ្នកហូប ជា ពិសេសនោះ ខូចបរិស្ថានមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន។ ប៉ុន្តែយើងអាចប្រើថ្នាំពុលធម្មជាតិ បាន។   ខ ថ្នាំពុលធម្មជាតិ         
  វត្ថុធាតុផ្សំ

• សំបកស្តៅ           :៣ គីឡូក្រាម
• រំដេង                 :០,៥ គីឡូក្រាម
• ស្លឹកផ្លែស្លែង         :៣ គីឡូក្រាម
• ថ្នាំជក់                :០,៥ គីឡូក្រាម
• ម្ទេស                 :៣ គីឡូក្រាម
• ក្រូចឆ្មា               :៥០ក្រាម
• ទឹកនោមមនុស្ស និងសត្វ :៤​លីត្រ

   របៀបធ្វើ   ហាន់វត្ថុធាតុផ្សំអោយល្អិត ដាក់ក្នុងពាងដែលមានចំណុះ ៣០០ លីត្រ និងទឹក នោម ៤ លីត្រ ដាក់ផ្អាប់ជាមួយគ្នាក្នុងពាងនេះ រយៈពេល ២០ ថ្ងៃ អាចប្រើប្រាស់បាន។ របៀបប្រើប្រាស់ ទឹកថ្នាំ ១ លីត្រលាយទឹក ១៨ លីត្របាញ់លើរុក្ខជាតិរងការបំផ្លាញនោះ។ 
ការប្រមូលផល១ របៀបប្រមូលផល
  ជាធម្មតាម្ទេសប្រមូលផលផ្លែម្ទេសចាស់ៗសមស្របទៅនឹងទីផ្សារព្រោះផ្លែ ម្ទេសភាគច្រើនគេប្រើប្រាស់ជាបន្លែ។ 
វិធីសាស្រ្តប្រមូលផល

• ប្រើកន្រ្តៃ កាំបិតមុត ដើម្បីកាត់ផ្តាច់ទង
• បន្ទាប់មកយកផ្លែទៅរក្សាទុកក្រោមម្លប់
• ដើម្បីរក្សាពណ៌ និងសំបក។

២ របៀបរក្សាទុក

• ក្រោយពេលបេះយកផ្លែម្ទេសទៅសំដិលក្នុងម្លប់ ពី១០ នាទី។ ត្រូវយកផ្លែដែល ស្អុយចេញព្រោះវាអាចចំលងជម្ងឺដល់ផ្លែដទៃទៀត។ ត្រូវចែកផ្លែម្ទេស ជា ៣ ប្រភេទ គឺ ចាស់ ទុំ និង ស្រគាល ដើម្បីងាយស្រួលក្នុងការលក់ និងរក្សាទុក។
• រក្សាម្ទេសបាន១ សប្តាហ៍នៅកន្លែងត្រជាក់ល្មម ២០ អង់សង្សារសេ មានខ្យល់ ចេញចូលបានល្អគ្រាន់ ឬអាចកែច្នៃធ្វើជាម្ទេសជ្រក់ ម្ទេសក្រៀម។

បច្ចេកទេសដាំដុះដំណាំត្រសក់

បច្ចេកទេសដាំដុះដំណាំត្រសក់

១. លក្ខណៈទូទៅ 
ត្រសក់ គឺជាប្រភេទដំណាំឡើងទ្រើង ដែលកសិករនិយមចូលចិត្តដាំ
និង យក ទៅធ្វើជាបន្លែគេប្រើបា្រស់ជាអាហារ ដូចជា
បរិភោគ ស្រស់ ជ្រក់​ និងស្ល ។
    ដំណាំ ត្រសក់ងាយស្រួលក្នុងការដាំដុះ ​​ប៉ុន្តែការថែទាំ វាជារឿងសំខាន់សម្រាប់ដំណាំ ត្រសក់ ​។​​ ត្រសក់មានផ្កាញី និងផ្កាឈ្មោលនៅលើដើមតែមួយ ជាទូទៅផ្កាឈ្មោលចេញ មុន បន្ទាប់មកផ្កាញីចេញតាមក្រោយពេលមានសត្វឪម៉ាល់ ឬ ខ្យល់បក់ ធា្លក់ផ្កាឈ្មោល មកលើផ្កាញី​​​វាក៏អាចបង្កកំណើតបាន។   ត្រសក់មានសារធាតុចិញ្ចឹមច្រើនយ៉ាងដូចជា ថាមពល ជាតិទឹក ប្រូតេអ៊ីន ខ្លាញ់ សែលុយ ឡូស កាល់ស្យូម ផូស្វ័រ ដែក ប៉ូតាស្យូម និងវីតាមីនផ្សេងៗ ដូចជា B, B₁, B_2, B₃ និង C ដែលជាជីវជាតិដ៏ល្អសម្រាប់មនុស្សបរិភោគ ក្នុងការរស់នៅ ក្នុងគ្រួសារ និងកាត់បន្ថយ សេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារផងដែរ ។   ២. លក្ខណៈអាកាសធាតុ និងដី   ដំណាំត្រសក់ ជាប្រភេទដំណាំមិនធន់និងជាំទឹកទេ និងភាពរាំងស្ងួតដែរ ។ ប៉ុន្តែ ផ្ទុយទៅ វិញ វាត្រូវការទឹកគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ការលូតលាស់របស់វា ហើយដំណាំ ត្រសក់ត្រូវការទឹក ច្រើនកំឡុងពេលត្រសក់ចេញផ្កា និងផ្លែ ។ ម្យ៉ាងវិញ ទៀត ប្រសិនបើ ស្រោចទឹកច្រើន ពេក ធ្វើអោយរលួយ ឬស ត្រសក់ ឬ ត្រសក់ស្រពោន ដើម ស្លឹក មិនបានផលច្រើន ។ ពន្លឺត្រូវមានសភាពស្រឡះល្អ ទើបការដុះលូតលាស់បានល្អ និងទិន្នផលខ្ពស់ ។ចំពោះ សីតុណ្ហភាព សមស្រប និងបរិយាកាស ។ ចំពោះសីតុណ្ហភាព ដែលត្រសក់អាចលូត លាស់បានល្អ នូវចន្លោះ ​​២៥-៣០ អង្សាសេ។    ចំពោះដីនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើង ស្ទើរតែគ្រប់ប្រភេទដី អាចដាំដុះត្រសក់បានល្អទាំង អស់ ។ ប៉ុន្តែដី ដែលប្រសើរបំផុតសម្រាប់ដំណាំត្រសក់ គឺ ដីដែលមានជាតិ មមោកច្រើន ។   ៣. បចេ្ចកទេសងាយៗក្នុងការដាំត្រសក់    ក. ការរៀបចំដី  

• ​ភ្ជួរហាលដីឲ្យស្ងួត ហើយរាស់ប្រមូលយកស្មៅចេញ
• ភ្ជួររាស់យ៉ាងតិចអោយបាន ៣-៤ សារ
• ធ្វើអោយដីធូរងាយស្រួលក្នុងការលើករងដាំ
• បន្ថយការកើតជម្ងឺ សត្វល្អិតចង្រៃ និងបាក់តេរី

ខ. ការជ្រើសរើសរដូវដាំដុះ         ការជ្រើសរើសរដូវដាំដុះ មានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ ក្នុងការដាំដុះដំណាំ គ្រប់ ប្រភេទទាំងអស់មិនថា ដំណាំណានោះទេ។ ដោយសារតែ ការដំាដុះនៅរដូវក្តៅវាមាន បញ្ហាច្រើន ដែលប្រឈមមុខដូចជា កត្តាសត្វល្អិត បាក់តេរី វីរុស និង ពពួកផ្សិត។ រដូវ កាលសមស្រប សម្រាប់ដំណាំគឺ

• រដូវរំហើយចាប់ពីខែ តុលា-វិច្ឆិកា ប្រមូលផលដល់ខែ កុម្ភៈ
• រដូវប្រាំងចាប់ពីខែ ឧសភា-កក្តដា ប្រមូលផល ខែ សីហា

គ . ការជ្រើសរើសពូជ  

• ពូជដែលមានប្រភពច្បាស់លាស់ (ពូជនាំចូលពីបទេស ឬ ពូជក្នុងស្រុក)
• ពូជសុទ្ធដែលមានភាគរយដំណុះចាប់ពី ៨៥-៩០ ភាគរយ
• ពូជដែលមានអាយុកាលខ្លី តែទទួលបានទិន្នផលខ្ពស់
• ពូជធន់នឹងជម្ងឺ សត្វល្អិត និងអាកាសធាតុ

ឃ. ការបណ្តុះគ្រាប់

• Ø ដាស់ដំណេកៈ

üមុនបណ្តុះត្រូវហាលថ្ងៃស្រទន់ ១៥​នាទី (ពេលព្រឹក ឬល្ងាច) üគ្រាប់ពូជត្រូវលាងទឹកឲ្យស្អាត ចំពោះគ្រាប់ណាអណ្តែតស្រង់ចេញ üត្រាំទឹក ១៥ នាទីសិន ដោយលាយជាមួយទឹកក្តៅឧណ្ហៗ üផ្អាប់នឹងក្រណាត់ ១ -២ យប់ ដោយច្រោះទឹកចេញ ទុកអោយនៅ សើមៗ ដើម្បីឲ្យគ្រាប់ដុះពន្លកបានល្អ

• Ø ការបណ្តុះក្នុងកន្ទោង

    ធ្វើកន្ទោងស្លឹកចេក  ថង់ ឬ ស្លឹកត្នោត     យកជីកំប៉ុស្តមួយបង្គីលាយដីបី បង្គីយកដីដែលលាយរួចហើយ ដាក់ក្នុងកន្ទោងសឹ្លកចេក     បន្ទាប់មកយកគ្រាប់ ចំនួន ២-៣ គ្រាប់ ដាក់ក្នុងកន្ទោង     យកដីដែលមានជីជាតិមករោយពីលើស្តើងៗ ដាក់ចំបើងគ្របពីលើ     ស្រោចទឹកឲ្យជោគ រយៈពេល ៣ ថ្ងៃ បន្ទាប់មកស្រោចទឹកបន្ត ១ ថ្ងៃម្តង     ស្រោចទឹកជីកំប៉ុស្ត ១ សប្តាហ៍ម្តងដើម្បីបំប៉នកូនដំណាំឲ្យដុះលូត លាស់ល្អ     ១០ ថ្ងៃក្រោយ ត្រូវដកកូនដំណាំចេញខ្លះ ទុកតែ ១ ដើម ១ កន្ទោង ដើម្បីឲ្យវាថ្លោសល្អវិធីសាស្រ្តការពារកូនដំណាំ vគ្រាប់ពូជដំណាំទាំងអស់ អាចត្រាំទឹកស្លឹកស្តៅ ដែលផ្សំពីរុក្ខជាតិពុល vប្រើស្បៃការពារកូនដំណាំនៅពេលវាដុះ បាចផេះចង្រ្កានមុនពេលបណ្តុះ គ្រាប់ ដើម្បីការពារសត្វល្អិតបំផ្លាញ     ង. ងាយៗក្នុងការដាំដុះត្រសក់   ជាទូទៅការដាំត្រសក់លើករង មានភាពងាយស្រួលក្នុងការថែទាំ ស្រោចទឹក បោចស្មៅ និងដាក់ជី៖ üលើករង ទទឹង ១ ម៉ែត្រ បណ្តោយតាមស្ថានភាពដី üលើករងបណ្តោយថ្ងៃទើបល្អ üកាប់រណ្តៅ ដាក់ជីកំប៉ុស្ត ០,៥-១ គីឡូក្រាម ក្នុងមួយរណ្តៅ üចន្លោះគុម្ពៈ ៤០ សង់ទីម៉ែត្រ üចន្លោះជួរ ៦០ សង់ទីម៉ែត្រ üចន្លោះរងមួយ ទៅរងមួយទៀត គឺ ៤០ សង់ទីម៉ែត្រ   ៤.  វិធីសាស្រ្តងាយៗ ក្នុងការថែទាំដំណាំ ក.ការគ្របកូនត្រសក់

• ជាទូទៅការគ្របកូនត្រសក់ការចាំបាច់ណាស់ ជាពិសេសនៅពេល អាកាសធាតុក្តៅ ។
• ការគ្រប គឺ គេប្រើចំបើង ស្លឹកឈើស្ងួត ឬក្រណាត់ប្លាស្ទិចជាការ ចំបាច់

  ខ.ការជំរះស្មៅ ពូនគល់

• ជំរះស្មៅ កុំអោយស្មៅដណ្តើមជីជាតិជាមួយដំណាំ
• បំបាត់ជម្រករបស់សត្វល្អិតផងដែរ
• ជ្រុំដីអោយដីធូរជា្របទឹកបានល្អ ក្រោយដាំ ៧ - ១០ ថ្ងៃ
• ផ្អាកស្រោចទឹក ១ ថ្ងៃពេលជ្រុំដី
• ប្រើចបចក់ ដើម្បីជំរះស្មៅ
• ធ្វើលើកទី២ នៅពេល ត្រសក់ជិតចេញផ្កា

  គ.ការស្រោចស្រព ត្រសក់ ជាប្រភេទដំណាំមួយដែលត្រូវការទឹកជាប្រចាំ ហើយស្រោចទឹកមួយ ថ្ងៃពីរដងក្នុងមួយថ្ងៃ ប៉ុន្តែនៅពេលត្រសក់ចាប់ផ្តើមចេញផ្ការហូតដល់ប្រមូលផល វាមិនត្រូវការទឹកច្រើនទេ ។ ពេលភ្លៀងធ្លាក់ច្រើន ត្រូវបង្ហូរទឹកចេញកុំអោយដក់ ទឹក ។ ឃ.​ការដោតទ្រើង និង ត្រូវកាត់ស្លឹក           គេអាចយកយកឫស្សី ឬមែកឈើផ្សេងៗ ដែលមានកំពស់ ១ - ១,៥ ម៉ែត្រ យកមកធ្វើជាទ្រើង៖     ទ្រើង ឬ ចំណារត្រូវដោតអោយឈរត្រង់ ការពារដួលរលំ ដើម្បីកុំអោយ មែកស្លឹក និងផ្លែធា្លក់ប៉ះដី ធ្វើអោយរលួយដោយសារផ្សិត បាក់តេរី និងមេរោគ ដែលឆ្លងពីដី។ ជាពិសេសធ្វើអោយផ្លែត្រសក់ថ្លោសៗ ល្អ និងមិនស្អុយ។     ចងខ្សែនៅចុងចំណារទាំងអស់តាមបណ្តោយជួររង ដើម្បីទប់ចំណារទាំង អស់កុំអោយដួលនៅពេលមានខ្យល់។     ត្រូវកាត់មែក និងស្លឹកត្រសក់ចោលខ្លះ ត្រូវកាត់ត្រួយចេញនៅពេលត្រសក់ មានកំពស់ ៣០ សង់ទីម៉ែត្រ ។     រូចចងដើម និងមែក ស្លឹកត្រសក់ភា្ជប់ទៅនិងចំណារ។ ត្រូវធ្វើការចងរបៀប នេះទៅតាមការលូតលាស់របស់ត្រសក់។ ៥. ការប្រើប្រាស់ជី ដំណាំត្រសក់ត្រូវការជីច្រើន

• ការប្រើប្រាស់ជីធម្មជាតិទាំងពីរប្រភេទ( កំប៉ុស្ត៍គោក និងទឹក)

    មុនពេលដាំ​​​​ ដាក់ទ្រាប់បាត ប្រើជីកំប៉ុស្តគោក ១០-១៨ តោន បើមួយម៉ែត្រការ៉េ ប្រើ ២ គីឡូក្រាម     ក្រោយដាំរយៈពេល ៧ ថ្ងៃ ប្រើជីកំប៉ុស្តទឹកលាយល្បាយ ទឹកស្មើគ្នា     ៣ សប្តាហ៍ក្រោយដាំបំប៉នជីកំប៉ុស្តគោក ១០ តោន ដាក់តាម ចន្លោះគុម្ពលុបដីអោយជិត ហើយស្រោច ទឹកអោយជោគ     ចុងក្រោយប្រើកំប៉ុស្តទឹក ៧ ថ្ងៃម្តង ដើម្បីជួយអោយត្រសក់ ចេញផ្កា បានច្រើន

• កម្រិតនៃការប្រើប្រាស់ជីគីមី៖

    ប្រើបរិមាណ 150 – 200 kg សម្រាប់ដីមួយហិកតា     ប្រើត្រឹមតែ 150- 200​g ក្នុងផ្ទៃដីមួយម៉ែត្រការ៉េ ៦. ការប្រមូលផល  របៀបប្រមូលផ     ការប្រមូលផល ត្រូវធ្វើឡើងទៅតាមប្រភេទពូជរបស់វា។     ពូជដែលមានអាយុកាលខ្លីគឺចន្លោះ៦៤-៦៨ថ្ងៃត្រូវកាត់ផ្លែ ទាំងទងដោយ កន្ត្រៃប្រសើរជាងបេះយកតែផ្លែតែប្រយ័ត្នកុំអោយផ្លែទៅកកិតប៉ះនឹងដើម ព្រោះស្នាមរលួយលើផ្លែធ្វើអោយខ្យល់កំដៅ មេរោគងាយជ្រៀតចូល បំផ្លាញផ្លែទុកមិនបានយូរ។  បេះដោយប្រើកន្រ្តៃកាត់ ទើបមិនប៉ះពាល់ផ្លែ  ប្រមូលផលផ្លែខ្ចីនៅពេលត្រសក់មានគ្រាប់មិនទាន់វិវឌ្ឍន៍ពេញលេញ។ ការប្រមូលផលបន្តរហូតដល់ ៣ សប្តាហ៍ទើបអស់។  ចំណាំៈ បេះត្រសក់១ថ្ងៃខាន១ថ្ងៃ ការរក្សាទុកពូជ ការរក្សាទុកពូជត្រូវសំគាល់ផ្លែត្រសក់ធំល្អ គ្មានជម្ងឺ ឬសត្វល្អិតបំផ្លាញទុកអោយ ទុំរហូតដល់ត្រសក់ក្រហមសំបក ឬ របេះចេញពីទង ទើបគេយកវាទៅត្រាំទឹកអោយ រលួយសាច់ ហើយច្របាច់យកគ្រាប់លាងទឹកអោយស្អាតរួចយកទៅហាលថ្ងៃអោយ ស្ងួតបានល្អរួចច្រកទុកក្នុងដប ឬខ្ចប់រក្សាទុកកន្លែងស្ងួតខ្យល់ចេញចូលគ្រប់គ្រាន់ និង អាកាសធាតុត្រជាក់។             ៧. ការគ្រប់គ្រង ការកំចាត់សត្វល្អិត និងជម្ងឺ    ១ ជម្ងឺ

• ជម្ងឺពកឬស

      លក្ខណៈសំគាល់ៈ  ធ្វើអោយឬសរលួយសំបកជាំខ្មៅ ជាពិសេសដំណាក់កាលលូត លាស់ និងចេញផ្កា ធ្វើអោយវាងាប់ទាំងគុម្ព។         មូលហេតុ         បណ្តាលមកពីសំណើមដី និងពូជមិនធន់          វិធានការ            ដកទាំងគុម្ពដែលកើតជម្ងឺពកឬសចោលអោយឆ្ងាយពីចំការ រឺដុតចោលក៏បាន។

• ជម្ងឺម្សៅលើស្លឹក

លក្ខណៈសំគាល់ៈច្រើនកើតលើស្លឹកចាស់ៗ នៅរដូវត្រជាក់ស្ងួត គឺធ្វើអោយស្លឹកឡើងម្សៅជាកញ្ចុំៗ ប្រែពណ៌បៃតងទៅពណ៌ត្នោតហើយជ្រុះស្លឹកតែម្តង។ មូលហេតុ            ដោយសារទឹក ខ្យល់ រដូវត្រជាក់

• ជម្ងឺស្លឹកសំប៉ែតដើម

លក្ខណៈសំគាល់ៈវាធ្វើអោយស្លឹកត្រសក់រួញមិនចេញផ្កា ការចម្លង             តាមរយៈគ្រាប់ពូជ និងភ្នាក់ងារ គឺ ចៃខ្មៅ។ វិធានការ             បាញ់ថ្នាំពុលធម្មជាតិ សំអាតស្មៅដែលជាជំរកសត្វល្អិត។   ២. សត្វល្អិតលើដំណាំ üដង្កូវចោះផ្លែ ចូលចិត្តស៊ីផ្កា និងចោះស៊ីផ្លែសណ្តែកទ្រើងស្អុយរលួយដាច់ ជាកង់ៗ ។ üស្រឹងជញ្ជក់ផ្លែ តែងតែបំលាស់ទីពីចំការមួយទៅចំការមួយទៀត ។ មេរបស់វាពងដាក់លើស្លឹក ក្រោយពីញស់ហើយវារោមជញ្ជក់ផ្កា ផ្លែ ការបំផ្លាញទាំងកូនទើបញស់ និងមេចំណាស់។ üអណ្តើកមាស មិនសូវមានការបំផ្លាញធ្ងន់ធ្ងរទេ üដង្កូវមូរស្លឹក ច្រើនស៊ីត្រួយ ដើម្បីការពារខ្លួន របស់វា ពេលយប់ វាចេញមកបំផ្លាញ ហើយការបំផ្លាញមិនសូវធ្ងន់ធ្ងរឡើយ។     វិធីការពារ ប្រើវិធីសាស្រ្ត üត្រូវបាញ់ថ្នាំពុលធម្មជាតិ ១ លីត្រលាយទឹក ៥​លីត្របាញ់ ១​​ សប្តាហ៍ម្តង បាញ់ពេលល្ងាចត្រជាក់។ üត្រូវចាប់ដង្កូវចេញអោយបានញឹកញប់ ២-៣ ថ្ងៃម្តង üត្រូវកាត់ ស្លឹកមួយចំនួនចោល üដោតចំណារចងដើមអោយស្រឡះពីដី üត្រូវដាំអោយមានចន្លោះគុម្ពត្រឹមត្រូវ         វិធានការការពារមាន៤ យ៉ាងក្នុងការកំចាត់សត្វល្អិត     វិធីសាស្រ្តដំាដុះ üប្រើប្រាស់ពូជធន់ គ្មានជម្ងឺ üផ្លាស់ប្តូរមុខដំណាំ និងដាំដំណាំបណ្តេញសត្វល្អិតដូចជា ស្លឹកគ្រៃ ជីនាងវង üដាំដុះអោយទាន់ពេលវេលា សមស្របតាមរដូវកាល ដាំរុក្ខជាតិចំរុះដែលមានក្លិនឆួលខ្លាំង     វិធីសាស្រ្តកំចាត់ដោយដៃ វិធីសាមញ្ញៗ ក្នុងការកំចាត់សត្វល្អិតនានា គឺ អនុវត្តន៍ដោយដៃប្រើ សំណា- ញ់ អង្គប់ និងអន្ទាក់ភ្លើង។ សត្វល្អិតខ្លះៗ អាចបេះវាចេញដោយដៃ ហើយសំលាប់វាចោលបាន។     វិធីជីវសាស្រ្ត ជាការកំចាត់សត្វល្អិត និងជម្ងឺតាមរយៈការប្រើប្រាស់ ប្រេដាទ័រ ប៉ារ៉ាស៊ីត ឬ ពួក ផ្សិតបង្ករោគ។ ពួកមានប្រយោជន៍មួយចំនួនដូចជា ពីងពាង ខ្មូតដី កន្ទុំរុយ ឪម៉ាល់ ជាដើម។     វិធីសាស្រ្តកំចាត់សត្វល្អិតដោយ ថ្នាំពុលគីមី និងធម្មជាតិ ក.  ថ្នាំពុលគីមី ការកំចាត់សត្វល្អិតដោយប្រើថ្នាំពុលគីមីមិនគួរប្រើប្រាស់វាទេ ព្រោះវាធើ្វ អោយងាប់នូវសត្វមានប្រយោជន៍ និងប៉ះពាល់ដល់សុខភាពទាំងអ្នកប្រើ ប្រាស់និង អ្នកហូប ជាពិសេសនោះ ខូចបរិស្ថានមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន។ ប៉ុន្តែយើងអាច ប្រើថ្នាំពុលធម្ម ជាតិបាន។     ខ. ថ្នាំពុលធម្មជាតិ         វត្ថុធាតុផ្សំ

• សំបកស្តៅ           :៣ គីឡូក្រាម
• រំដេង                   :០,៥ គីឡូក្រាម
• ស្លឹកផ្លែស្លែង                 :៣ គីឡូក្រាម
• ថ្នាំជក់                           :០,៥ គីឡូក្រាម
• ម្ទេស                   :៣ គីឡូក្រាម
• ក្រូចឆ្មា                :៥០ក្រាម
• ទឹកនោមមនុស្ស និងសត្វ :៤​លីត្រ

  របៀបធ្វើ ហាន់វត្ថុធាតុផ្សំអោយល្អិត ដាក់ក្នុងពាងដែលមានចំណុះ ៣០០លីត្រ និងទឹក នោម ៤លីត្រ ដាក់ផ្អាប់ជាមួយគ្នាក្នុងពាងនេះ រយៈពេល ២០ ៣០ថ្ងៃ អាចប្រើ ប្រាស់ បាន។ របៀបប្រើប្រាស់ ទឹកថ្នាំ ១ លីត្រលាយទឹក ១៨ លីត្របាញ់លើរុក្ខជាតិរងការបំផ្លាញនោះ។  ការធ្វើជីកំប៉ុស្ត   ១.​ ជីកំប៉ុស្តគោក          សម្ភារ                 កាំបិត ពូថៅ ស្លឹក បង្គោលឈើ ដែកគោល លួសចប          វត្ថុធាតុដើម     រុក្ខជាតិបៃតងស្រស់ៗ រួមមាន៖ ស្លឹកទន្រ្ទាងខែត្រ សណ្តែកខ្មោច សណ្តែកបាយ ស្លឹកអង្កាញ់.....ជាដើម។     លាមកសត្វគ្រប់ប្រភេទរួមមានៈ លាមកគោ ក្របី ជ្រូក មាន់ ទា កាកសំណល់ផ្ទះបាយមានដូចជា បន្លែ ទឹកបាយ និងកំទេចកំទីផ្ទះ បាយផ្សេងៗ     របៀបធ្វើ

•  ទំហំរោងធ្វើតាមលទ្ធភាព ដែលអាចរកវត្ថុធាតុដើមបាន
•  យកវត្ថុធាតុទាំងអស់កាប់អោយតូចល្អិត
•  បន្ទាប់មកទៀត ត្រូវដាក់វត្ថុស្ងួតមុនដូចជា ចំបើង ស្លឹកឈើស្ងួត
• បន្ទាប់មកដាក់លាមកសត្វក្រាលពីលើ ហើយស្រោចទឹក
• ដាក់រុក្ខជាតិស្រស់ក្រាលម្តង
• បន្ទាប់មកដាក់កាកសំណល់ផ្ទះបាយ
• ចុងក្រោយដាក់លាមកសត្វម្តងទៀត (ក្រោយៗ ទៀតអាចធ្វើដូច គ្នាបាន)។
• ឧស្សាហ៍ស្រោចទឹក មួយសប្តាហ៍ម្តង ចំពោះរដូវវស្សា តែចំពោះរដូវ ប្រាំងត្រូវស្រោចទឹក ២ ទៅ ៣ ម្តងក្នុងមួយសប្តាហ៍ ។ ប្រសិនបើ ទឹកមិនបានគ្រប់គ្រាន់ទេ កំប៉ុស្តវាមិនងាយរលួយទេ។
• ត្រូវកាយច្របល់មួយសប្តាហ៍ម្តង ដោយទុករយៈពេល ៣ ទៅ ៦ ខែទើប ប្រើប្រាស់បាន។

របៀបប្រើប្រាស់     ការប្រើប្រាស់ជីកំប៉ុស្តទា្រប់បាត បែងចែកទៅតាមប្រភេទដីជាបីប្រភេទ គឺ

• ចំពោះដីដែលមានជីជាតិមធ្យម ឬដីខ្សោះជីជាតិ គឺយើងប្រើ ប្រាស់ជី កំប៉ុស្ត៍ ១០ ទៅ ១៨ តោនក្នុងមួយហិចតា។
• ចំពោះដីមានជីជាតិល្អបង្គួរ គួរតែប្រើប្រាស់ជីត្រឹមតែ ១០ តោនក្នុង មួយហិចតា ។
• ចំណែកឯដីដែលមានជីជាតិល្អ យើងអាចប្រើប្រាស់ជីកំប៉ុស្ត៍ បន្តិច បន្តួចក៏បាន ។

    ដាក់បំប៉នក៏បាន នៅពេលដំណាំលូតលាស់

ជីវិតរបស់ដី

 ជីវិតរបស់ដី

   ជីវិតនៅក្នុងដីនិងនៅលើដី សុទ្ទតែមានទំនាក់ទំនងជាមួយគ្នាយ៉ាងជិត ស្និទ្ឌ។ ជីវជាតិឆ្លងជាបន្តបន្ទាប់ពីដីទៅរុក្ខជាតិពីរុក្ខជាតិទៅសត្វល្អិតបក្សី សត្វផ្សេងៗ ទៀត និងមនុស្សហើយឆ្លងពីរុក្ខជាតិ និងសត្វទៅ
ដីវិញ ដែលជាការធ្វើអោយមានជីវិតនៅលើដី ។ ក្នុងធម្មជាតិភាវរសទាំងអស់សុទ្ធតែពឹង ពាក់ទៅលើការងាររបស់ភាវរសដទៃទៀត ដើម្បីរីកចំរើន​ និងលូតលាស់ ។ ដំណើរនៃសារ ធាតុចិញ្ចឹមពីដីទៅរុក្ខជាតិ ភាគច្រើនមានទំនាក់ទំនងលើគ្នាទៅវិញទៅមក។ ការផ្លាស់ប្តូរ អាចប្រព្រឹត្តទៅបានដោយសារការងាររបស់ពួកសត្វល្អិតរាប់លាន ដែលមើលមិន ឃើញ ។ ភាវរសទាំងនេះតូចណាស់ដែល ១ មមអាចចំណុះបានរាប់ ពាន់ភាវរស ហើយយើងត្រូវ ការមីក្រូស្តុបដែលមានកែវពង្រីកខ្លាំង ទើបអាចមើលវាឃើញ។ ហេតុនេះ ហើយទើបគេ ហៅពួកវាថា​មីក្រូសារពាង្គកាយ(ភាវរសល្អិត)។ ពពួកមីក្រូសារពាង្គកាយ រួមជាមួយនិង ភាវរសធំៗ ក្នុងដីដូចជាស្រមោច កណ្តៀរ ជន្លេន ពួកក្អែប ខ្យងតូច ៗ ។ ធ្វើ ការបំបែក ទាំងសារធាតុសរីរាង្គ(ដើមដងរុក្ខជាតិងាប់និងសាកសពសត្វ) និងសារធាតុមិនមែនសរីរាង្គ (ខ្សាច់ ឥដ្ឋ) ដើម្បីបង្កើតជាចំណីអាហាររបស់រុក្ខជាតិ ដែលឬសរុក្ខជាតិអាចស្រូបយកបាន សារធាតុទាំងនេះដោយងាយ។
ដីពោរពេញដោយជីវិតៈ ដីដែលមានជីជាតិប្រៀបដូចជា មន្ទីរពិសោធន៍ឬរោងចក្រ ដែលមានភាវរសធ្វើការជាប្រចាំ ដើម្បីផលិតអាហារសម្រាប់រុក្ខជាតិតាមដំណើរភាវរសដ៏ សុំាញុំ ។ មីក្រូសាពាង្គកាយក្នុងដីមានរូបរាង និងទំហំខុសគ្នា។ ខ្លះចិញ្ចឹមជីវិតដោយស៊ីរុក្ខ ជាតិងាប់ៗ និងកាកសំណល់សត្វខ្លះស៊ីមីក្រូសាពាង្គកាយផ្សេងទៀតជាចំណី ហើយខ្លះ ទៀត ស្រូបយកថាមពលពួកវាត្រូវការពីជាតិរ៉ែ(បំបែកពីណែកថ្មតូចៗ) នៅក្នុងដី ។ មាន វិធីផ្សេងទៀត ដែលយើងអាចចែកមីក្រូសាពាង្គកាយជាប្រភេថទ។ មីក្រូសាពាង្គកាយ ខ្លះ ជារុក្ខជាតិល្ងិតៗ (មីក្រូហ្វូរ៉ា) ហើយខ្លះទៀតជាសត្វល្អិតៗ (មីក្រូហ្វូនណា) ។ ខាងក្រោម នេះ គឺជាការពណ៌នាខ្លីៗ អំពីមីក្រូសាពាង្គកា​យទាំងនេះ ដើម្បីផ្តល់ដល់អ្នកអាននូវគំនិត មួយអំពីប្រភេទ និងលក្ខណៈរបស់ពួកវា។
បាក់តេរីៈ ​ជារុក្ខជាតិដ៏សាមញ្ញដែលមានកោសិកាតែមួយ។ ពួកវាមានច្រើនប្រភេទហើយ អាចរស់នៅក្នុងសីតុណ្ហភាពខុសគ្នាហើយស៊ីរុក្ខជាតិ សត្វ និងសារធាតុរ៉ែ ។ ពួកវា ជាផ្នែក ដ៏លើសលុបមួយនៅក្នុងដី។ នៅក្នុងដីមានជីជាតិមួយក្រាម យើងអាចរកបាន ១០ លាន បាក់តេរី។ ប្រសិនបើបាក់តេរីទាំងអស់អាចប្រមូលពីដីស្រទាប់លើ (ជម្រៅ ១៥ ទៅ ២០ សម) ក្នុងដីមួយហិចតាពីដីចំការ ឬដីព្រៃ ទំងន់របស់ពួកវា៤៥០ ទៅ ៤៥០០ គីឡូក្រាម។
ផ្សិតៈ រួមមានមេតំបែផ្សិតលើអាហារ និងផ្សិតធំៗ ចំនួន ១០០,០០០ ទៅ ១,០០០,០០០ ក្នុងដីមួយក្រាម ប៉ុន្តែស្រទាប់លើ ១ ហិចតា ។ ស្រដៀងគ្នានិងបាក់តេរី និងអាក់ទីណូមីសេ តដែរ ពពួកផ្សិតត្រូវរកចំណីដោយសារការបំបែកសារធាតុសរីរាង្គ ។ផ្សិត និងបាក់តេរីខ្លះ អាចបង្កជម្ងឺដល់រុក្ខជាតិដែរ ។ ប្រភេទទាំងនេះ វាកើនឡើងឆាប់រហ័សនៅពេលដែលដី ហាប់ឬ ពេលមានទឹកដក់ (នៅពេលណាអុកស៊ីសែនមិនគ្រប់គ្រាន់នៅក្នុងដី) ។ ផ្សិតមាន លំដាប់ប្រែប្រួលពីមានកោសិកាតែមួយ ទៅកោសិកាច្រើន (ផ្សិតលើចំណីអាហារ) និង ផ្សិត(ផ្សិតដុះធំៗ) ។ ពួកវាទាំងនេះ គឺជាអ្នកបំបែកសារធាតុសរីរាង្គយ៉ាងខ្លាំងក្លារស់លើ រុក្ខជាតិងាប់ និងរុក្ខជាតិរសព្រមទាំងជាលិកាសត្វ។ស្ព័រ គឺជាគ្រាប់ពូជរបស់ផ្សិត ហើយ និងមានអង្កត់ផ្ជិតពី ៥ ទៅ ២០ មីក្រូង សមាជិកចំបងៗនៃមីក្រូហ្វូណាមាន។

                           ឯកសារយោង
                           សាកលវិទ្យាល័យ ជា ស៊ីម កំចាយមារ

ជម្លឺឆ្លងរបស់សត្វជ្រូក

ជម្លឺឆ្លងរបស់សត្វជ្រូក

 គឺជាជម្ងឺឆ្លងពីសត្វទៅសត្វមួយទៀត បើសិនជាមិនបានប្រើវ៉ាក់ សាំងចាក់ការពារជ្រូករបស់លោកអ្នកទេ ប្រាកដជាឆ្លង។
១ ជម្ងឺប៉េស្ត  ជាជម្ងឺដ៏សាហាវមួយ ជ្រូកដែលកើតជម្ងឺនេះងាប់ ១០០ % ។ ជម្ងឺនេះកើតមាននៅគ្រប់ ទិសទីក្នុងទូទាំងប្រទេសរបស់យើងហើយឆ្លងរាលដាលយ៉ាងរហ័ស ពិសេសនៅពេលប្រ មូលទិញ ដឹកជញ្ជូនជ្រូក ឬ ក៏នៅពេលដែលខ្វះចំណីអាហារ បណ្តាលអោយជ្រូកបាក់ កំលាំង។
ក រោគសញ្ញា
លក្ខណៈពិសេសនៃជម្ងឺនេះ គឺឆ្លងរាលដាលឆាប់រហ័សណាស់ ។ យើងអាចឃើញរោគ សញ្ញារបស់វានៅលើប្រដាប់រំលាយអាហារ ប្រដាប់ដកដង្ហើមនៅលើស្បែក និងនៅលើសរ សៃប្រសាទ ។ ជំងឹច្រើនកើតឡើងក្នុងកម្រិតធ្ងន់ធ្ងរ រយៈពេលដែលជម្ងឺនេះនៅសម្ងំស្ងៀម គឺពី ២ ទៅ​៣ ថ្ងៃ ជ្រូកក្តៅតិចៗ ស៊ីតិច លាមករឹង ។ បន្ទាប់មកក្តៅខ្លាំង ៤១ ទៅ ៤២ អង្សាសេ ជ្រូកលែងស៊ីចំណី ច្រើនក្អួតចង្អោរ ភ្នែកក្រហម ហើយមានពពឹកភ្នែកច្រើន។
ប្រដាប់រំលាយអាហារ
ជ្រូកក្តៀន ទល់លាមកពេលក្តៅខ្លាំង ប៉ុន្តែក្រោយមកជ្រូកមានការរាគរួសយ៉ាងខ្លាំង ក្នុងប៉ុន្មានថ្ងៃមិនដាច់ ហើយជួនកាលមានទាំងឈាមស្រស់ ហើយលាមកស្អុយខ្លាំងណាស់ ។ ក្នុងមាត់នៅជើងធ្មេញ និងកៀនអណ្តាត មានដំបៅពណ៌លឿងស ឬ ក៏លឿងប្រផេះ ។

ប្រដាប់ដកដង្ហើម   រលាករន្ធច្រមុះ ហៀរទឹកសំបោរខាប់ ជួននៅជុំវិញរន្ធច្រមុះមានដំបៅរលាក ។ ជ្រូកក្អក ពិបាកដកដង្ហើម ចង្វាក់ដង្ហើមប្រែប្រួលទម្លាក់កន្ទុយ ខ្នងកោង អង្គុយដូចឆ្កែអង្គុយ ដក ដង្ហើមឬសូរឃូសខស ហើយច្រើនស្ងាប។

ប្រព័ន្ធសរសៃប្រសាទ ដោយសារវីរុសរាតត្បាត បណ្តាលអោយរលាកខួរ ចេញឈាមក្រោមស្រោមខួរ បណ្តាល អោយជ្រូកកន្រ្តាក់ខ្លួន(ពិសេសពេលយើងស្ទាបវា) ។ ជ្រូកស្ពឹកជើង ដើរល្វេល្វៃ ក្នុងករណី ជម្ងឺធ្ងន់អាចមានដំបៅពេញខ្លួន ។ ជម្ងឺប៉េស្ត៍អាចបណ្តាលអោយមេជ្រូករលូតកូន។

នៅលើស្បែក មានចំណុចក្រហមតូចៗ​ពិសេសនៅចន្លោះភ្លៅទាំងពីរ និងនៅពោះជួនកាលក្រហមទាំង ផ្ទាំងតែម្តង។ ទីចុងបំផុតជ្រូកលែងស៊ីចំណី រាគ ដេកស្តឹកមួយកន្លែង កំដៅខ្លួនចុះជាបណ្តើរ ៗ ញ័រញាក់រួចហើយងាប់តែម្តង។ ជម្ងឺច្រើនបន្លាយពេលពី ៥ ទៅ​១៥ ថ្ងៃ អត្រាងាប់អាច មានពី ៩០ % ឡើងទៅ​។ ជួនកាលលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរមែនទែន ជម្ងឺនេះអាចសំលាប់ជ្រូក តែក្នុងរយៈពេលមួយថ្ងៃ ដោយគ្មានរោគសញ្ញាច្បាស់លាស់។ ជួនក្នុងលក្ខណៈខ្លះ ជម្ងឺមាន សភាពស្រាលជាងខាងលើ ហើយរោគសញ្ញារបស់វាក៏ស្រាលជាង ក្តៅតិចៗ ស៊ីតិច ភ្នែក ស្រអាប់មានអាចម៍ភ្នែក លាមកជួនរឹង ជួនរាវ ។ជម្ងឺនេះអាចបន្លាយពេលពី ១ ទៅ ២ ខែ ។   ខ វិធីការពារ ចាក់ថ្នាំការពារជាការសំខាន់ណាស់ ។ ប៉ុន្តែគប្បីយកចិត្តទុកដាក់លើបញ្ហាមួយចំនួន ដូចតទៅនេះ

• ថែរក្សាខ្លួនជ្រូកមានសុខភាពល្អ អនុវត្តអនាម័យអោយបានត្រឹមត្រូវ ត្រូវត្រួពិនិត្យ ចំពោះការដឹកជញ្ជូនជ្រូកពីតំបន់មួយទៅតំបន់មួយទៀត ។
• ត្រូវចាក់ថ្នាំការពារតាមពេលកំណត់ ចាក់លើកទី ១ នៅពេលផ្តាច់ដោះ (អាចការពារ បានមួយឆ្នាំ) ។

  ២ ជម្ងឺសារទឹកជ្រូក ជម្ងឹនេះ បង្កឡើងដោយមេរោគឈ្មោះ Pasteurella Mutocida ជាជម្ងឺឆ្លងមួយ ហើយ ច្រើនកើតរាត់រាយ ។ ជ្រូកកើតជម្ងឺនេះ មានរោគសញ្ញារលាកស្ងួត និងមានចំណុច ក្រហម នៅលើស្បែក និង បណ្តាលមកពីបាក់តេរី ។

   រោគសញ្ញា

• គ្រុនក្តៅឡើង ៤២ អង្សាសេ មិនស៊ីចំណី ហើយមានជាំឈាមនៅគ្រប់ភ្នាស
• សត្វពិបាកដកដង្ហើម​ ហើយក្អកដូចកើតរបេង ឬក្តៀនអាចម៍
• ហៀរទឹកមាត់ ហើយទឹកសបោរខាប់ ហើមបំពង់ក
• ស្បែកមានចំណុតក្រហម