ករណីសិក្សាលើស្តុកនៃមាឌឈើឈរ និង កំណើនមាឌឈើមធ្យម ប្រចាំឆ្នាំនៃ ឈើដាំប្រភេទ អាកាស្យា និង ប្រេងខ្យល់

ករណីសិក្សាលើស្តុកនៃមាឌឈើឈរ និង កំណើនមាឌឈើមធ្យម ប្រចាំឆ្នាំនៃ ឈើដាំប្រភេទ អាកាស្យា និង ប្រេងខ្យល់        មុនឆ្នាំ១៩៧០ ប្រទេសកម្ពុជាមានផ្ទៃដីព្រៃឈើប្រមាណជាង ១៣ លានហិកតា គឺស្មើនឹង៧៣% នៃផ្ទៃប្រទេស។ ចាប់តាំងពីពេល

នោះមក ព្រៃឈើត្រូវបានបោះបង់ចោលដោយពុំមានការរៀបចំឱ្យបានត្រឹមត្រូវឡើយដោយ សារសង្គ្រាមរាំរ៉ៃអូសបន្លាយ ដែលនំាអោយផ្ទៃដីព្រៃឈើត្រូវបានបាត់បង់ជាបន្តបន្ទាប់។ ជា មួយគ្នានេះដែរ ព្រៃឈើមួយចំនួនដែលនៅសេសសល់ពីសង្គ្រាម ត្រូវរងការខូចខាតយ៉ាង ដំណំ។        នៅពាក់កណ្តាលទសវត្សឆ្នាំ ៨០ រាជរដ្ឋាភិបាលបានបង្កើតស្ថានីយ៍ដាំឈើជាច្រើន ពាសពេញផ្ទៃប្រទេស ក្នុងគោលបំណងស្តារធនធានព្រៃឈើ និង បង្កើនគំរបព្រៃឡើងវិញ។ ប្រភេទឈើដែលបានជ្រើសរើសសំរាប់ដាំដុះ ភាគច្រើនមានពីរប្រភេទគឺ អាកាស្យា និង ប្រេងខ្យល់ ដោយសារប្រភេទឈើទាំងពីរមានការលូតលាស់លឿន និងមិនសូវរើសដី សំរាប់ដាំ។        មកទល់បច្ចុប្បន្ននេះ ផ្ទៃដីដាំឈើមានចំនួនប្រមាណ ១៣.០០០ហិកតា ដែលភាគច្រើន ដាំដោយរដ្ឋបាលព្រៃឈើ (FA, 2005) ។ បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រុមហ៊ុនឯកជនមួយចំនួនក៏មានការ ចាប់អារម្មណ៍លើការដាំឈើនេះដែរ ដើម្បីផលិតជាម្សៅក្រដាស ឬ ឈើសំណង់។ ប៉ុន្តែមាន ការសិក្សាតិចតួចបានធ្វើឡើងទាក់ទិននឹងស្តុកនៃមាឌឈើឈរ និង កំណើនលូតលាស់មាឌ ឈើមធ្យមប្រចាំឆ្នាំ (MAI) ហើយពុំមានកាសិក្សាលើមេគុណទំរង់ (FormFactor) នៃប្រភេទ ឈើដាំទាំងពីរនៅក្នុងប្រទេសទេ។ មានរបាយការណ៍ច្រើន បានពឹងផ្អែកលើលទ្ឋផលនៃការ សិក្សាពីបណ្តាប្រទេសដ៏ទៃ ដើម្បីធ្វើការប៉ាន់ស្មានលើស្តុកនៃមាឌឈើឈរក្នុងប្រទេស។ លទ្ឋផល ដែលចេញពីការប៉ាន់ស្មានបែបនេះ ប្រហែលជាមានភាពមិនច្បាស់លាស់ និងមិន អាចយកជាការបាន។ ស្តុកនៃមាឌឈើឈរ និង កំណើនមាឌឈើប្រចាំឆ្នាំនៃប្រភេទឈើ ទាំងពីរនៅកម្ពុជាប្រហែលជា ខុសគ្នាពីបណ្តាប្រទេសផ្សេងទៀតអាស្រ័យលើអាកាសធាតុ និងប្រភេទដី។        គោលបំណងនៃការសិក្សានេះ គឺធ្វើការប៉ាន់ស្មាននូវស្តុកនៃមាឌឈើឈរ និងកំណើន មាឌឈើមធ្យមប្រចាំឆ្នាំនៃប្រភេទឈើទាំងពីរ ដោយជ្រើសរើសចំការដាំឈើនៅខេត្តកំពង់ ឆ្នាំងនិង ខេត្តតាកែវ ធ្វើជាករណីសិក្សា។ ជាដំបូងយើងធ្វើការវាស់វែងអង្កត់ផ្ចិតដើមនីមួយៗ ដើម្បីគណនាមេគុណទំរង់នៃដើមឈើ ទាំងពីរប្រភេទ។ បន្ទាប់មកយើងប្រើប្រាស់លទ្ឋផល នេះ ដើម្បីធ្វើការប៉ាន់ស្មានស្តុកនៃមាឌឈើឈរ និង កំណើនមាឌឈើមធ្យម ប្រចាំឆ្នាំរបស់ ប្រភេទឈើនីមួយៗ។        វិធីសាស្រ្តសិក្សា        ទីតាំងតំបន់សិក្សា        ចំការឈើដាំចំនួនបីដែលមានអាយុកាលខុសៗគ្នា ត្រូវបានជ្រើសរើសសំរាប់ធ្វើការ សិក្សារួមមាន : ចំការដាំឈើ ស្ថិតនៅភូមិ មានក (អាយុ៥-៦ឆ្នាំ) ស្រុកសាមគ្គីមានជ័យ ខេត្ត កំពង់ឆ្នាំង នៅភូមិស្រែច្រាក (អាយុ៩-១០ឆ្នាំ) និង ភូមិត្រពាំងអំពាក់ (អាយុ១២ឆ្នាំ) ក្នុងស្រុក ទ្រាំង ខេត្តតាកែវ។        ខេត្តកំពង់ឆ្នាំងស្ថិតនៅចំងាយ ៩១ គ.ម ខាងជើងទីក្រុងភ្នំពេញ មានផ្ទៃក្រឡា ៥.២៩០ គ.ម២ (FA, 1999)។ សំណើមបរិយាកាសនៅក្នុងខេត្តមានកំរិតខ្ពស់ពេញមួយឆ្នាំប្រហែល ៧៦% ជាមធ្យម។ កំពស់ទឹកភ្លៀងមធ្យមប្រចាំឆ្នាំប្រហែល ១.៥០០ម.ម និងសីតុណ្ហភាពជា មធ្យមប្រចាំឆ្នាំប្រមាណ ២៧YC។ ដីនៅតំបន់នោះភាគច្រើនជាប្រភេទដីខ្សាច់មានកំរិត pH : ៥-៥,៥ (Lic and Shima 2005)។        ខេត្តតាកែវ ស្ថិតនៅភាគខាងត្បូងនៃប្រទេស មានផ្ទៃក្រឡា ៣.៧៩០ គ.ម២ (FA, 1999)។ សំណើមបរិយាកាសប្រែប្រួលពី ៥៥-៧៥% និង មានកំពស់ទឹកភ្លៀងមធ្យមប្រចាំ ឆ្នាំទាបប្រហែល ១.២០០ ម.ម។ ជាទូទៅ ប្រភេទដីនៅតំបន់នោះភាគច្រើនជាដីល្បាយខ្សាច់ ពុំសូវមានជីវជាតិ។        ការគណនាមេគុណទំរង់        យើងបានប្រើរូបមន្ត Huber ដើម្បីគណនាមេគុណទំរង់នៃដើមឈើនីមួយៗដោយមិន ចាំបាច់ធ្វើការកាប់រំលំ។ ដើមឈើ សរុប ចំនួន ៣៦ដើម (១៨ ជាដើមអាកាស្យានិង ១៨ទៀត ជាដើមប្រេងខ្យល់) ដែលមានអាយុខុសៗគ្នា ត្រូវបានជ្រើសរើស ចេញពីចំការទាំងបីដោយ ចៃដន្យ សំរាប់ធ្វើការវាស់វែង។ ដំបូង យើងធ្វើការបែងចែកដើមឈើនីមួយៗជាកំណាត់ៗ ប្រវែង ២ម វាស់ពីដីរហូតដល់ផុតកំពស់ពាណិជ្ជកម្ម ដោយប្រើម៉ែត្រឈរវែង និង ជណ្តើរក្នុង ការវាស់វែង។ បន្ទាប់មកយើងធ្វើការវាស់អង្កត់ផ្ចិតនៅពាក់កណ្តាលនៃកំណាត់នីមួយៗ។ នេះ មានន័យថា យើងវាស់អង្កត់ផ្ចិតនៅកំពស់ ១,៣,៥,៧ និង ៩ម ចាប់ពីដីរហូតដល់ផុត កំពស់ពាណិជ្ជកម្ម។ មេគុណទំរង់ (F) នៃដើមឈើនីមួយៗគណនាតាមរូបមន្តដូចខាង ក្រោម : 1 D21m + D25m + D27m + D29m F = --- x ------------------------- 5 D21.3m        ដែល D1.3 ជាអង្កត់ផ្ចិតត្រឹមដើមទ្រូង នៅកំពស់ ១.៣ម ពីដី និង D1m , D3m , D5m ជា អង្កត់ផ្ចិតនៅកំពស់ ១,៣ និង ៥ម ពីដី។ល។        តារាង១: ចំនួនឡូតិ៍គំរូនៃចំការឈើអាកាស្យា និង ប្រេងខ្យល់ដែលបានជ្រើសរើស សំរាប់ធ្វើសារពើភ័ណ្ឌ ប្រភេទឈើ ចំនួនឡូតិ៍គំរូ អាយុនៃដំណុះ ឈើ(ឆ្នាំ) ទីតាំង (ភូមិ) Acacia mangium Acacia auriculiformis Acaciaauriculiformis ៦ 3 3 5 10 12 មានក ស្រែចាក ត្រពាំងអំពាក់ Eucalyptus camadulensis Eucalyptus camadulensis Eucalyptus camadulensis 3 3 3 6 9 12 មានក ស្រែចាក ត្រពាំងអំពាក់ សរុប ២១        ការធ្វើសារពើភ័ណ្ឌព្រៃដាំ        ឡូតិ៍គំរូចំនួន ២១ (ឡូតិ៍នីមួយៗមានទំហំ ២០x២០ម) ត្រូវបានដាក់តាំងដោយចៃដន្យ ក្នុងចំការទាំងបី ដើម្បីធ្វើសារពើភ័ណ្ឌ (តារាង១)។ ឡូតិ៍គំរូចំនួន៣ត្រូវបានដាក់តាំងក្នុងដំ- ណុះឈើ ដែលមានអាយុតែមួយក្នុងចំការនីមួយៗ (each stand age within the plantation)។ ទិន្នន័យអង្កត់ផ្ចិត និង កំពស់ពាណិជ្ជកម្ម នៃដើមឈើទាំងអស់ស្ថិតក្នុងឡូតិ៍នីមួយៗត្រូវបាន កត់ត្រាទិន្នន័យនេះ ប្រើសំរាប់ធ្វើការគណនាដង់ស៊ីតេដើមឈើ មាឌឈើឈរ និង កំណើន មាឌឈើមធ្យមប្រចាំឆ្នាំ នៃដំណុះឈើនីមួយៗ។ កំណើនមាឌឈើមធ្យមប្រចាំឆ្នាំ ជាផល ចែករវាងមាឌឈើពាណិជ្ជកម្ម នឹង អាយុនៃឈើ (អាយុនៃដំណុះឈើ)ហើយមាឌឈើ ពាណិជ្ជកម្មនៃដើមឈើនីមួយៗ (V) ត្រូវបានគណនាតាម រូបមន្តដូចខាងក្រោម : π x D21.3m V = ---------- x H x F 4        លទ្ឋផល និង ពិភាក្សា        ក្រាហ្វិក១ បង្ហាញពីការប្រែប្រួលមេគុណនៃប្រភេទឈើអាកាស្យា និង ប្រេងខ្យល់ដែល មានអង្កត់ផ្ចិតខុសៗគ្នា។ មេគុណទំរង់របស់ឈើអាកាស្យាប្រែប្រួលពី ០,៥៨ - ០,៨១ ហើយ គិតជាមធ្យម ០,៧១ (N=18) និង ប្រេងខ្យល់ប្រែប្រួលពី ០,៦៦-០,៨៧ ដែល គិតជាមធ្យម ០,៧៦ (N=18)។ គួរកត់សំគាល់ថា មេគុណទំរង់នៃដើមឈើនីមួយៗនៃចំការផ្សេងៗគ្នាមាន ការប្រែប្រួលបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះ។ ហេតុនេះ លទ្ឋផលជាមធ្យមដែលរកឃើញនៅក្នុងការ សិក្សានេះអាចប្រើប្រាស់សំរាប់ ឈើនៅតំបន់ដទៃទៀតក៏ដូចជានៅទូទាំងប្រទេស។ ដង់- ស៊ីតេដើមអាកាស្យាអាយុ ៥ឆ្នាំ និងដើមប្រេងខ្យល់អាយុ៦ឆ្នាំ ស្តិតនៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំងមាន ចំនួនតូចជាងដង់ស៊ីតេ ដើមឈើដែលមានអាយុច្រើនជាងនៅក្នុងខេត្តតាកែវ (តារាង២)។ ករណីមាឌឈើឈេក្នុង១ហិកតា មានលក្ខណ:ស្រដៀងគ្នានឹងដង់ស៊ីតេដើមឈើដែរ។ ភាពខុសគ្នានេះ ប្រហែលជាទាក់ទងនឹងអាយុនៃដំណុះឈើ ចំពោះករណីមាឌឈើឈរនិង បច្ចេកទេសរុក្ខវប្បកម្មចំពោះដង់ស៊ីតេដើមឈើ។ តំណាងស្ដានីយ៍ដាំឈើមានបានបញ្ជាក់ ថា ដើមឈើប្រហែលពាក់កណ្តាលនៃដំណុះឈើទាំងពីរ ត្រូវបានដកហូតកាលពីឆ្នាំមុន ក្នុងគោលបំណងធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងដល់ដំណើរការលូតលាស់របស់ឈើ។ កំណើនមាឌ ឈើឈរមធ្យមប្រចាំឆ្នាំ នៃប្រភេទអាកាស្យា ប្រែប្រួលពី ៩,០-១,៥១ម២/ហត និងប្រភេទ ប្រេងខ្យល់ពី ១០,០-១៩,៥ម៣/ហត។ អត្រាលូតលាស់ទាបបំផុត (៩,០ម៣/ហត) បានរក ឃើញលើដំណុះអាកាស្យាអាយុ ១២ឆ្នាំ និង ខ្ពស់បំផុត (១៩,៥ម៣/ហត) បានរកឃើញលើ ដំណុះប្រេងខ្យល់ដែលមានអាយុ ៩ឆ្នាំ។ ភាពខុសគ្នានេះអាចបណ្តាលមកពីកត្តាអាកាស ធាតុ (ភ្លៀងធ្លាក់ប្រចាំឆ្នាំ) និង ប្រភេទដីនៃចំការដាំឈើនីមួយៗ។ គួរកត់សំគាល់ថាមាន ភាពខុសគ្នាខ្លាំងនៃអត្រាលូតលាស់នៃដំណុះនីមួយៗ។ ហេតុនេះលទ្ឋផលដែលទទួលបាន ពីការសិក្សានេះ អាចយកទៅប្រើប្រាស់បានចំពោះតែចំការឈើដាំដែលមានលក្ខខណ្ឌបរិ- យាកាសនិង ប្រភេទដីប្រហាក់ប្រហែលគ្នាប៉ុណ្ណោះ។        តារាង ២: ដង់ស៊ីតេដើមឈើ មាឌឈើពាណិជ្ជកម្ម និងកំណើនមាឌឈើមធ្យមប្រចាំ ឆ្នាំក្នុងចំការដាំឈើដែលមានអាយុខុសគ្នា ប្រភេទឈើ ចំនួនឡូតិ៍គំរូ អាយុនៃដំណុះ ឈើ(ឆ្នាំ) ទីតាំង (ភូមិ) Acacia mangium Acacia auriculiformis Acaciaauriculiformis ៦ 3 3 5 10 12 មានក ស្រែចាក ត្រពាំងអំពាក់ Eucalyptus camadulensis Eucalyptus camadulensis Eucalyptus camadulensis 3 3 3 6 9 12 មានក ស្រែចាក ត្រពាំងអំពាក់ សរុប ២១        សន្និដ្ឋាន        ការសិក្សានេះបាបផ្តល់នូវលទ្ឋផលដ៏មានសារ:ប្រយោជន៍ស្តីពីមេគុណទំរង់នៃប្រភេទ ឈើអាកាស្យា និងប្រេងខ្យល់ដើម្បីធ្វើការប៉ាន់ស្មានស្តុកនៃមាឌឈើឈរ និងកំណើនមាឌ ឈើមធ្យមប្រចាំឆ្នាំ។ មិនមានការប្រែប្រួលមេគុណទំរង់ខ្លាំងក្លាទេ ចំពោះឈើដែលមាន អង្កត់ផ្ចិត និងដាំនៅទីតាំងខុសៗគ្នា។ ហេតុនេះ មេគុណទំរង់មធ្យមរកឃើញក្នុងការសិក្សា នេះ អាចយកទៅប្រើបាននៅតាមបណ្តាចំការឈើដាំដ៏ទៃទៀតទូទាំងប្រទេស។        ប៉ុន្តែគួរកត់សំគាល់ថា ការប្រែប្រួលយ៉ាងខ្លាំងបានរកឃើញនៅលើស្តុកនៃមាឌឈើ ឈរ និងកំណើនមាឌមធ្យមប្រចាំឆ្នាំ​ គួរប្រើប្រាស់សំរាប់តែចំការឈើដាំដែលមានលក្ខ ខណ្ឌអាកាសធាតុ និង ប្រភេទដីប្រហាក់ប្រហែលគ្នាប៉ុណ្ណោះ។ ការធ្វើសារពើភ័ណ្ឌទ្រង់ ទ្រាយធំជាងនេះ មានការចំាបាច់ដើម្បីទទួលបានលទ្ឋផលកាន់តែសុក្រឹត្យ ចំពោះប្រភេទ ឈើដាំទាំងពីរនេះ។        ឯកសារយោង :        FA, 1999. Forest cover assessment, Cambodia. The Forestry Administra-tion, Phnom Penh, Cambodia. p. 312.        FA, 2005. Cambodia : forestry statistics 2004. The Forestry Administration , Phnom Penh, Cambodia. p. 80        Lic V., Shima T., 2005. Plantation and natural regrowth forests : the Growth and use by local villagers. Technical Report, Phnom Penh, Cambodia.p.80        ដោយ : តុប នេត, Nansen Kasper និង លឹម សុភាព យោងតាមៈ ទស្សនាវដ្តី កសិកម្ម ឆ្នាំទី ៦ ត្រីមាសទី ៤ (តុលា-ធ្នូ) ឆ្នាំ ២០០៧ លេខ ២៤

អស់លោកអ្នក ដែលកំពុងទស្សនាគេហទំព័រនេះជាទីគោរព: អាន ខ្មែរជាគេហទំព័រដែលផ្តល់ពហុអត្ថប្រយោជន៍ និងលើកស្ទួយ ការប្រើប្រាស់អក្សរសាស្រ្តខ្មែរតាមប្រព័ន្ធអ៊ិនធើណែត។ យើងខ្ញុំនឹងខិតខំស្រាវជ្រាវបន្ថែមទៀត ដើម្បីឲ្យគេហទំព័រនេះកាន់តែមានប្រយោជន៍សម្រាប់មនុស្សទូទៅ ពិសេសបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេស។ សូមចូលរួមបរិច្ឆាគធនធានទៅតាមកំលាំងសទ្ធាជ្រះថ្លា ដោយចុចលើប៊ូតុងDonateនៅខាងឆ្វេងដៃ ដើម្បីទ្រទ្រង់គេហទំព័រនេះឲ្យមានដំណើរការជារៀងរហូត។ សូមអរព្រះគុណ និងសូមអរគុណ៕